Όταν το «τρίτο πρόσωπο» ανάμεσά σας δεν είναι κάποιος άλλος, αλλά ένα smartphone, τότε μιλάμε για phubbing, ένας νεολογισμός που περιγράφει το να σε αγνοούν προς χάρη μιας οθόνης.

Στον σημερινό κόσμο, που είναι ταυτόχρονα πιο συνδεδεμένος αλλά και πιο αποξενωμένος από ποτέ, εμφανίζεται ένα νέο φαινόμενο στις διαπροσωπικές σχέσεις: το phubbing.

Ο όρος προέρχεται από τη σύνθεση των λέξεων phone (κινητό) και snubbing (αγνοώ/απορρίπτω), και περιγράφει την πράξη του να παραμελείς τους ανθρώπους γύρω σου επειδή ασχολείσαι με το κινητό σου. Είναι μια συμπεριφορά που οι περισσότεροι έχουμε βιώσει, ή, ακόμα πιο πιθανό, έχουμε ασκήσει χωρίς να το καταλάβουμε.

Τι είναι το phubbing και πώς εκδηλώνεται;

Φαντάσου να είσαι έξω για φαγητό με έναν φίλο ή τον/την σύντροφό σου. Η κουβέντα κυλάει ομαλά, μέχρι που ξαφνικά βλέπεις τον άλλον να βγάζει το κινητό του και να αρχίζει να σκρολάρει ή να απαντάει σε μηνύματα.

Η ροή της επικοινωνίας διακόπτεται. Η σύνδεση που είχε αρχίσει να χτίζεται, διαλύεται από μια φωτεινή οθόνη. Αυτό είναι phubbing, και μπορεί να συμβεί παντού: στη δουλειά, στην οικογένεια, στις φιλίες, στις ερωτικές σχέσεις.

Κι ενώ φαίνεται σαν μια «αθώα» συμπεριφορά, στην πραγματικότητα μπορεί να έχει σοβαρές συνέπειες. Το άτομο που αγνοείται νιώθει πως δεν έχει σημασία, πως δεν είναι προτεραιότητα. Είναι ένας σιωπηλός τρόπος να πεις: «αυτό που βλέπω στο κινητό μου είναι πιο ενδιαφέρον από εσένα».

Οι ψυχολογικές επιπτώσεις του Phubbing

Από ψυχολογική σκοπιά, το να αγνοείς κάποιον για χάρη μιας συσκευής μπορεί να προκαλέσει αίσθημα απαξίωσης και εγκατάλειψης. Με την πάροδο του χρόνου, αυτό οδηγεί σε μείωση της ποιότητας της σχέσης, αύξηση της μοναξιάς και της συναισθηματικής απόστασης.

Σε ρομαντικές σχέσεις, το phubbing συνδέεται με χαμηλότερα επίπεδα ικανοποίησης και αυξημένες εντάσεις. Σύμφωνα με πολλές μελέτες, τα ζευγάρια στα οποία ένας ή και οι δύο σύντροφοι κάνουν συχνά phubbing, έχουν περισσότερα προβλήματα και λιγότερη συναισθηματική σύνδεση. Σε κάποιες περιπτώσεις, το phubbing μπορεί να συμβάλει ακόμα και στον χωρισμό.

Γιατί είμαστε τόσο εξαρτημένοι από τα κινητά;

Για να καταλάβουμε γιατί το phubbing είναι τόσο διαδεδομένο, πρέπει να δούμε τη σχέση μας με την τεχνολογία. Τα social media και οι εφαρμογές είναι σχεδιασμένα έτσι ώστε να τραβούν την προσοχή μας. Κάθε ειδοποίηση, κάθε “like”, κάθε μήνυμα ενεργοποιεί τον κύκλο ανταμοιβής του εγκεφάλου μας και προκαλεί έκκριση ντοπαμίνης, της ορμόνης της ευχαρίστησης. Είναι λογικό λοιπόν να απλώνουμε το χέρι προς το κινητό ακόμα κι όταν είμαστε με άλλους ανθρώπους.

Επιπλέον, τα smartphones μας προσφέρουν έναν εύκολο τρόπο διαφυγής. Όταν η συζήτηση δεν μας ενδιαφέρει ή νιώθουμε άβολα, το τηλέφωνο γίνεται ασφαλές καταφύγιο, μια γρήγορη διέξοδος από την αμηχανία.

Πώς να αντιμετωπίσεις το Phubbing

Το πρώτο βήμα είναι να αναγνωρίσεις ότι συμβαίνει. Αν συνειδητοποιήσεις πως η συμπεριφορά σου επηρεάζει τις σχέσεις σου, υπάρχουν μερικές απλές πρακτικές που μπορείς να εφαρμόσεις:

• Ενσυνειδητότητα: Μείνε παρών/ούσα στη στιγμή. Όταν πας να πιάσεις το κινητό, ρώτα τον εαυτό σου: «Χρειάζεται πραγματικά τώρα;»

• Θέσε κανόνες: Σε κοινωνικές περιστάσεις (π.χ. δείπνα, ραντεβού), συμφωνήστε να αφήσετε τα κινητά στην άκρη για ένα διάστημα. Δημιουργεί πιο ουσιαστική επαφή.

• Ανοιχτός διάλογος: Μίλα με τον σύντροφό σου ή τους φίλους σου για το phubbing. Πολλοί δεν καταλαβαίνουν πόσο επηρεάζουν τους γύρω τους μέχρι να τους το πει κάποιος.

• Χώροι χωρίς τεχνολογία: Καθιέρωσε «ζώνες» ή ώρες χωρίς οθόνες, όπως στο τραπέζι ή πριν τον ύπνο, για να αφιερώνεσαι πραγματικά στους ανθρώπους γύρω σου.

Μια ψηφιακή πραγματικότητα, Μια ανθρώπινη πρόκληση

Το phubbing είναι χαρακτηριστικό της εποχής μας. Αντικατοπτρίζει το πώς παλεύουμε να ισορροπήσουμε ανάμεσα σε έναν ψηφιακά συνδεδεμένο κόσμο και στην ανάγκη μας για αληθινές, ανθρώπινες σχέσεις. Η αντιμετώπισή του είναι μια πρόσκληση: να ξαναθυμηθούμε την αξία της παρουσίας, της προσοχής και της ουσιαστικής επαφής.

Την επόμενη φορά που θα μπεις στον πειρασμό να κοιτάξεις το κινητό σου ενώ κάποιος σου μιλάει, θυμήσου ότι ο πραγματικός κόσμος είναι ακριβώς μπροστά σου. Και του αξίζει όλη σου την προσοχή.