Η πτώση του κολλαγόνου δεν είναι δραματική, αρχίζει σιωπηλά. Σαν μια ομάδα στο WhatsApp που κάποτε αγαπούσατε και τώρα στέλνει μόνο ευχές γενεθλίων. Μια μέρα σηκώνεστε από το κρεβάτι με άνεση και ελαστικότητα, και την επόμενη, οι αρθρώσεις σας κάνουν περίεργους ήχους. Το λαστιχάκι μαλλιών τυλίγεται τρεις φορές αντί για δύο.
Αυτό που αλλάζει είναι το κολλαγόνο: η πρωτεΐνη που σχηματίζει το πρόσωπό σας, ενισχύει τις αρθρώσεις και δυναμώνει τη ρίζα της τρίχας. Διατηρεί σχεδόν...τα πάντα! Δεν είναι τυχαίο λοιπόν που το κολλαγόνο έχει γίνει της μόδας. Το προσθέτουμε στον καφέ, το πίνουμε ανάμεσα σε meetings, το μασάμε σαν καραμέλα. Η αίσθηση ελέγχου που νιώθουμε για την αναδόμηση της επιδερμίδας, των αρθρώσεων και των μαλλιών μας, μας παρηγορεί μέσα σε έναν κόσμο που φαίνεται να καταρρέει.
Η πτώση του κολλαγόνου είναι το αργό, δομικό "ξήλωμα" πραγμάτων που κάποτε θεωρούσαμε ακλόνητα, και η βαθιά ανθρώπινη ανάγκη να κρατηθούμε από κάπου.
Τι είναι το κολλαγόνο;
Το κολλαγόνο είναι η πιο άφθονη πρωτεΐνη στο σώμα μας. Σκεφτείτε το ως τη βιολογική “κόλλα” που διατηρεί τα χαρακτηριστικά σας σφριγηλά, το σώμα σας όρθιο και την ελαστικότητά σας ζωντανή. Υπάρχουν τουλάχιστον 28 τύποι, αλλά οι βασικοί είναι οι εξής:
-
Τύπος Ι: Δέρμα, οστά, τένοντες, σύνδεσμοι, αποτελεί το 90% του κολλαγόνου στο σώμα
-
Τύπος ΙΙ: Χόνδρος και αρθρώσεις
-
Τύπος ΙΙΙ: Δέρμα, αιμοφόρα αγγεία, εσωτερικά όργανα
Το σώμα μας παράγει κολλαγόνο συνδυάζοντας αμινοξέα από πρωτεϊνούχες τροφές, με τη βοήθεια βιταμίνης C, ψευδαργύρου και χαλκού. Όμως, από τα μέσα προς τα τέλη της δεκαετίας των 20, η παραγωγή αρχίζει να μειώνεται κατά περίπου 1% κάθε χρόνο.
Πώς φαίνεται εξωτερικά η πτώση του κολλαγόνου;
Δέρμα: Λιγότερη ελαστικότητα, περισσότερη χαλάρωση
Το κολλαγόνο δίνει στο δέρμα τη δομή και τη σφριγηλότητά του. Με τη μείωση των επιπέδων, παρατηρείτε:
-
Λεπτές γραμμές και ρυτίδες
-
Απώλεια ελαστικότητας και όγκου
-
Ξηρότητα, θαμπάδα και πιο αργή επούλωση
Το κολλαγόνο στο δέρμα μας αντανακλά μια ευαίσθητη ισορροπία μεταξύ σύνθεσης και αποδόμησης. Καθώς μεγαλώνουμε, τα κύτταρα που είναι υπεύθυνα για την παραγωγή του επιβραδύνονται. Ταυτόχρονα, εξωτερικοί και εσωτερικοί παράγοντες, όπως η ηλιακή ακτινοβολία, η διατροφή, το στρες και οι ορμονικές αλλαγές, επιταχύνουν την αποδόμησή του. Το σώμα μας είναι ένα σύστημα σε συνεχή ροή. Το κολλαγόνο συνεχώς αποδομείται και αναδομείται. Το πρόβλημα ξεκινά όταν αυτή η ροή διαταράσσεται, όταν μειώνεται η παραγωγή ή πέφτει η ποιότητα. Τότε εμφανίζονται τα ορατά σημάδια της γήρανσης.
Μαλλιά: Αδύναμη ρίζα, αργή ανάπτυξη
Το κολλαγόνο περιβάλλει και ενισχύει το θύλακα της τρίχας. Με λιγότερο κολλαγόνο, μπορεί να παρατηρήσετε:
-
Αραίωση των μαλλιών
-
Αυξημένο σπάσιμο
-
Πιο αργή ανάπτυξη
-
Ξηρό ή ερεθισμένο τριχωτό
Αρθρώσεις
Ο Τύπος ΙΙ του κολλαγόνου μαλακώνει τις αρθρώσεις. Όταν μειώνεται:
-
Ο χόνδρος γίνεται πιο αδύναμος και λεπτός
-
Αισθάνεστε δυσκαμψία ή πόνο, ειδικά μετά την άσκηση
-
Η αποκατάσταση καθυστερεί, η φλεγμονή παραμένει
Δεν είναι μόνο θέμα ηλικίας. Αθλητές, χορευτές και όσοι έχουν ασχοληθεί εντατικά με φυσική δραστηριότητα ίσως νιώσουν τις επιπτώσεις νωρίτερα.
Οι πιο βαθιές επιδράσεις: έντερο, οστά και διάθεση
Το κολλαγόνο βρίσκεται και στο τοίχωμα του εντέρου, γι' αυτό και μερικοί διατροφολόγοι το συνδέουν με πεπτικά προβλήματα ή αυξημένη διαπερατότητα του εντέρου (το γνωστό “leaky gut”). Τα οστά μας αποτελούνται κατά 30% από κολλαγόνο, και η μείωση του συντελεί στη χαμηλότερη οστική πυκνότητα με τον καιρό.
Νέες έρευνες συνδέουν επίσης το κολλαγόνο με τη διάθεση και την ενέργεια, λόγω του ρόλου του στον άξονα εντέρου-εγκεφάλου και της ισορροπίας των αμινοξέων. Η επιστήμη είναι ακόμα στα αρχικά στάδια, αλλά οι εμπειρικές αναφορές είναι πολλές.
Μπορείτε να επιβραδύνετε την πτώση του κολλαγόνου;
Δεν μπορείτε να την σταματήσετε τελείως (εκτός αν έχετε βρει χρονομηχανή, σε αυτή την περίπτωση, μοιραστείτε τη), αλλά μπορείτε να υποστηρίξετε την παραγωγή και να μειώσετε την ταχύτητα της φθοράς.
Προτιμήστε τις σωστές θρεπτικές ουσίες:
-
Πρωτεΐνη (αυγά, ψάρι, κοτόπουλο, τόφου) για αμινοξέα
-
Βιταμίνη C (πορτοκάλια, πιπεριές) για σύνθεση
-
Ψευδάργυρος + Χαλκός (ξηροί καρποί, σπόροι, οστρακοειδή) ως συμπαράγοντες
Αποφύγετε τους "εχθρούς" του κολλαγόνου:
-
Ζάχαρη και υπερεπεξεργασμένες τροφές (προκαλούν γλυκοζυλίωση, που βλάπτει το υπάρχον κολλαγόνο)
-
Κάπνισμα + ρύπανση (οξειδωτικό στρες = αποδόμηση κολλαγόνου)
-
Απροστάτευτη έκθεση στον ήλιο (οι ακτίνες UVA είναι ο χειρότερος εχθρός του κολλαγόνου)
Τα συμπληρώματα: υπερβολή ή βοήθεια;
Η λήψη πεπτιδίων κολλαγόνου μπορεί να βελτιώσει την ενυδάτωση, να μειώσει τις ρυτίδες και τις πανάδες από τον ήλιο. Αρχικά αποτελέσματα φαίνονται σε 4 εβδομάδες, αλλά τα μέγιστα οφέλη έρχονται μετά από 12–16 εβδομάδες συνεχούς χρήσης. Η φόρμουλα έχει σημασία: Προτιμήστε υδρολυμένο κολλαγόνο (ή "collagen peptides") που απορροφάται πιο εύκολα και εμπλουτίζεται με συστατικά όπως βιταμίνη C ή υαλουρονικό οξύ. Δεν είναι "μαγικό ραβδί", αλλά αν είστε το είδος ανθρώπου που θυμάται να παίρνει τα συμπληρώματά του, ίσως αξίζει να το εντάξετε στη ρουτίνα σας.
Να ξεκινήσετε πρόγραμμα ενίσχυσης κολλαγόνου;
Μόνο αν το θέλετε. Η πτώση του κολλαγόνου είναι μέρος της ανθρώπινης φύσης, όχι ελάττωμα που πρέπει να διορθωθεί. Αλλά αν αναρωτιέστε γιατί νιώθετε διαφορετικά το δέρμα σας, γιατί πονάνε οι αρθρώσεις σας μετά από πολύωρο κάθισμα, ή γιατί οι μπούκλες σας δεν έχουν την παλιά τους ζωντάνια, αξίζει να γνωρίζετε τι συμβαίνει εσωτερικά.
