Από τη Βίκυ Διαμάντη
Η ανέμελη ζωή τους και ο μπριόζος χαρακτήρας τους έχουν γίνει πηγή έμπνευσης μέσα στους αιώνες για μουσικούς και συγγραφείς. Αναφερόμαστε στους τσιγγάνους, μια φυλή που έχει δυναμική παρουσία στο χώρο της σόουμπιζ. Στην Ελλάδα οι τσιγγάνοι καλλιτέχνες, άλλωστε, έχουν αφήσει τη δική τους καλλιτεχνική σφραγίδα!
Μανόλης Αγγελόπουλος: Ο βασιλιάς
Γεννήθηκε στην Καβάλα το 1939 από τσιγγάνους γονείς, οι οποίοι ξεκίνησαν από τις Ινδίες, πέρασαν από Αίγυπτο και Ρουμανία και κατέληξαν στην Ελλάδα. Ο πατέρας του λεγόταν Ηλιακός, η μητέρα του Ερασμία κι ο μικρότερος αδερφός του Λευτέρης. Στα 13 του μένει ορφανός από πατέρα. Μαζί με τη μητέρα του και τον αδερφό του ήρθαν στην Αθήνα. Πριν ασχοληθεί με το τραγούδι, έκανε διάφορες δουλειές: πουλούσε κιλίμια, κουβέρτες κι άλλα εμπορεύσιμα είδη. Αργότερα, συνδέθηκε στενά με τον Λευτέρη Ιωαννίδη, ο οποίος ήταν γιος του νονού του και έγινε κατά κάποιον τρόπο ο «κηδεμόνας» του! Μαζί με τον Λευτέρη αγόρασε την πρώτη του κιθάρα, την οποία αγάπησε πολύ! Κάποιες φορές, μετά το τέλος της δουλειάς του, γύριζε στα νυχτερινά κέντρα για να δει και να ακούσει από κοντά τις φίρμες της εποχής και συχνά παρακαλούσε να τον αφήσουν να πει κανένα τραγουδάκι μετά το τέλος του προγράμματος! Ο Μανόλης μπαίνει στη δισκογραφία χάρη στην προτροπή και επιμονή του μεγάλου σύνθετη και μπουζουξή Ανέστου Αθανασίου, ο οποίος ήταν επίσης τσιγγάνος! Ο Ανέστος είχε ακούσει για κάποιον τσιγγάνο που τραγουδάει όμορφα και θέλησε να τον συναντήσει. Συστήνονται και κλείνουν ραντεβού στην εταιρεία. Όμως δεν πήγε και την άλλη μέρα, την ώρα που έπαιζε μπιλιάρδο σε μια λέσχη, μπαίνει μέσα ο Ανέστος, του δίνει ένα χαστούκι και του λέει: «Έτσι είστε εσείς οι γύφτοι, δεν γίνεστε άνθρωποι»! Τελικά πήγαν στην Columbia και τραγούδησε το πρώτο του τραγούδι. Κάπως έτσι ξεκίνησε η πορεία του μεγάλου λαϊκού ερμηνευτή. Στη συνέχεια, άρχισε να δέχεται προτάσεις για να δουλέψει σε διάφορα μαγαζιά και το μεροκάματό του ανέβαινε συνεχώς! Η μία επιτυχία διαδεχόταν την άλλη! Στις αρχές της δεκαετίας του 60 γνωρίζεται με την Αννούλα Βασιλείου κι ένας σφοδρός έρωτας γεννήθηκε ανάμεσά τους. Έσμιξαν στη ζωή, αλλά και στο πάλκο, όπου δημιούργησαν ένα φοβερό ντουέτο στα νυχτερινά κέντρα! Μαζί απέκτησαν τρία παιδία, τον Ηλία, τη Μαρία και τον Στάθη. Ενώ όμως στη δουλειά του αποθεωνόταν το 1988, η αντίστροφη πορεία για τη ζωή του είχε ήδη αρχίσει. Το 1989, την άνοιξη, έπαθε έμφραγμα μέσα στο αυτοκίνητό του, στο δρόμο για το μαγαζί που εμφανιζόταν, το «Όνειρο», στην εθνική οδό. Μεταφέρθηκε στο Απολλώνιο Θεραπευτήριο, όπου δεν κρίθηκε απαραίτητη η χειρουργική επέμβαση. Όμως, για να ζήσει, θα έπρεπε να κάνει ήρεμη ζωή πλέον και να σταματήσει το τραγούδι! Εκείνος όμως επειδή αγαπούσε το τραγούδι και τον κόσμο, αποφάσισε να χειρουργηθεί. Μεταφέρθηκε στο Λονδίνο για την επέμβαση, στη διάρκεια της οποίας όμως μια επιπλοκή προκάλεσε άσχημα αποτελέσματα. Πέθανε στο Λονδίνο την Κυριακή 2 Απριλίου 1989! Η σορός του μεταφέρθηκε 5 Απριλίου στο πατρικό του και το απόγευμα της ίδιας μέρας ενταφιάσθηκε στο Γ Νεκροταφείο. Αν και αποθεώθηκε από τον κόσμο, επειδή ήταν τσιγγάνος, πολλές φορές γνώρισε το χλευασμό και την απόρριψη! Αντιμετωπίστηκε ρατσιστικά από διάφορες δυνάμεις, τον λοιδόρησαν, όμως ποτέ δεν αρνήθηκε την καταγωγή του, ίσα ίσα ήταν περήφανος.
Ελένη Βιτάλη: Φωνή από βελούδο
Η Ελένη (Λαβίδα) Βιτάλη είναι μία από τις σημαντικότερες γυναικείες φωνές της τελευταίας 20ετίας. Η οικογένειά της είχε παράδοση στη μουσική. Γεννήθηκε στην Αθήνα και μεγάλωσε ταξιδεύοντας. Πατέρας της ήταν ο σαντουριέρης Γ. Λαβίδας και η τραγουδίστρια Λ. Καραγεωργίου. Στο τραγούδι βγήκε σε ηλικία 12 χρόνων, τραγουδώντας σε πανηγύρια. Μάλιστα, η ίδια θυμάται ότι η ιδιαίτερη φωνή της αρχικά επικρίθηκε, ωστόσο το μοναδικό της μέταλλο έμελλε να την οδηγήσει στην επιτυχία. Στα 19 της αποφασίζει να πάει στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης. Συναντάει τον Αλέκο Πατσιφά και βρίσκει στο πρόσωπό του τον άνθρωπο που θα της γνωρίσει τον «άλλο» κόσμο. Κάνει την πρώτη δισκογραφική της εμφάνιση το 73, στο πλευρό της Σωτηρίας Μπέλλου, και με το «Αϊ γαρούφαλό μου» και με τη συμμετοχή στο Φεστιβάλ με τον «Μανωλιό» γίνεται αμέσως γνωστή. Η φωνή της έχει πραγματικά μεγάλη έκταση. Αποτελεί μία ιδιόμορφη συνύφανση βελούδου και μεταξιού και της δίνει τη δυνατότητα να «παίζει» με το λαϊκό και το έντεχνο. Κάποια στιγμή η μεγάλη καλλιτέχνις αφήνει για λίγο το τραγούδι, καθώς προσωπικά της προβλήματα την εμποδίζουν να αντεπεξέλθει. Πρόσφατα συνεργάστηκε με τον τραγουδιστή Γιώργο Λέξη, στην πρώτη του δισκογραφική δουλειά, με τον οποίο ερμήνευσαν ένα ντουέτο.
Μάκης Χριστοδουλόπουλος: Ο ερμηνευτής του δημοτικού τραγουδιού
Ένας από τους σημαντικούς μουσικούς και ερμηνευτές του δημοτικού μας τραγουδιού, ο οποίος όμως τα τελευταία χρόνια διαπρέπει και στο λαϊκό τραγούδι, είναι ο Μάκης Χριστοδουλόπουλος. Γεννήθηκε στο χωριό Σώστης, κοντά στην Αμαλιάδα, από φτωχή τσιγγάνικη οικογένεια. Το πρώτο επάγγελμα που έκανε σε ηλικία 8 χρόνων ήταν να πλέκει καλάθια, που πουλούσε στις εμποροπανήγυρεις. Η τσιγγάνικη καταγωγή του είναι η αιτία που από μικρός είχε κλίση στα όργανα. Ωστόσο θεωρείται δεξιοτέχνης στο κλαρίνο. Ο Βασίλης Σαλέας ήταν ο άνθρωπος που τον έπεισε να γίνει τραγουδιστής. Στην αρχή της καριέρας του έκανε μικρά δισκάκια, δυστυχώς όμως δεν ακούστηκε ιδιαίτερα, επειδή εκείνη την εποχή μεσουρανούσαν άλλοι και δεν ήταν εύκολο να φανεί ένας νέος τραγουδιστής. Στην πορεία κατάφερε να κερδίσει έδαφος. Το Σεπτέμβρη του 1976, έπειτα από μια πολύ επιτυχημένη δισκογραφική δουλειά, βρίσκουμε τον Μάκη Χριστοδουλόπουλο πρώτο όνομα στη «Λαφίνα». Το μαγαζί ήταν κάθε μέρα ασφυκτικά γεμάτο. Το 1978 πηγαίνει στις «Εσπερίδες» και η επιτυχία συνεχίζεται. Τα τελευταία χρόνια ο Μάκης Χριστοδουλόπουλος ασχολείται με το λαϊκό τραγούδι. Το νυχτερινό κέντρο «Γέφυρα» είναι δικό του. Σπάνια βέβαια, συμμετέχει όμως ακόμα σε πανηγύρια, αφού του αρέσει αυτού του είδους η επαφή με τον κόσμο.
Γιώργος Μάγκας: Ο βιρτουόζος του κλαρίνου
Είναι από τους λίγους Έλληνες καλλιτέχνες που βιντεοσκόπησε το MTV και τον αναγόρευσε φαινόμενο της βαλκανικής τζαζ, αφού κατάφερε να συνδυάσει το κλαρίνο με την τζαζ και ροκ μουσική αριστουργηματικά. Ο Γιώργος Μάγκας είναι γέννημα-θρέμμα των πανηγυριών και των γάμων της ελληνικής επαρχίας. Το φαινόμενο Μάγκας, όμως, ταξίδεψε και έξω από τα ελληνικά σύνορα. Άρθρα αφιερωμένα στο πρόσωπό του έχουν δημοσιεύσει εφημερίδες του εξωτερικού, όπως οι «Liberation» και «Le Μonde». Πραγματοποίησε το όνειρό του παίζοντας σε φεστιβάλ στη Γαλλία, το Βέλγιο, την Ισπανία. Εμφανίστηκε στο φεστιβάλ ηλεκτρονικής μουσικής στο Λαύριο με τους Αμερικανούς Tuxedo Moon. Σε κάθε παράσταση εντυπωσιάζει με τα λαμέ κοστούμια του, τα οποία του ράβει η γυναίκα του Τζούλη Τζινιέρη, τα χρυσά δαχτυλίδια, το αξεπέραστο στυλ. Έχει φοβερή σκηνική παρουσία και εκπληκτική ενέργεια, ξεσηκώνει τους παρευρισκόμενους παίζοντας τσιφτετέλια, δημοτικά, τσάμικα, καλαματιανά, αν και τις περισσότερες φορές αυτοσχεδιάζει και προσφέρει μουσικά ακούσματα χωρίς σύνορα, συνοδευόμενος από την υπέροχη φωνή της Τζούλης Τζινιέρη. Ο έρωτάς του για τη γυναίκα του αποτελεί γι αυτόν έμπνευση. Με την Τζούλη έχουν δύο γιους, τον Δημήτρη και τον Γιώργο. Επίσης δεν αποχωρίζεται ποτέ τη φωτογραφία του κολλητού του φίλου που πέθανε. Την κουβαλάει πάντα μαζί του και τη δείχνει όπου σταθεί και όπου βρεθεί, αναπολώντας στιγμές από το παρελθόν μαζί του.
Ζαφείρης Μελάς: Γνήσιος και αυθεντικός
Γεννήθηκε στην Ξάνθη στις 13 Οκτωβρίου και μεγάλωσε σε μια γειτονιά ανάμεσα σε φτωχούς ανθρώπους. Σταθμός στη ζωή του υπήρξε ο χαμός των γονέων του, έτσι έμεινε μόνος του, με τρεις αδερφές, σε τρυφερή ηλικία. Συγκυρίες που τον ανάγκασαν να μάχεται στη ζωή από μικρός. Μέσα από αυτόν τον διαρκή αγώνα, όμως, του δόθηκε η ευκαιρία να βγάλει προς τα έξω το δυναμισμό του. Από μικρή ηλικία η τάση του για το τραγούδι ξεχώρισε. Βρέθηκε να τραγουδά σε συγκροτήματα δημοτικού τραγουδιού. Κάπως έτσι εντοπίστηκε από τον Αντώνη Σταμπούλη και τον Πόλυ Βαιρεμίδη και άλλαξε η ζωή του.
Είναι παντρεμένος περίπου 30 χρόνια με την Κωνσταντίνα, με την οποία απέκτησε τρία παιδιά, τον Θοδωρή, την Άννα και τον Πόλυ. Έχει δύο εγγόνια, τον Ζαφείρη και την Κωνσταντίνα. Συνήθης τόπος απόδρασής του είναι ένα γραφικό χωριό της Χαλκιδικής, τα Πλάγια, όπου έχει ένα πολύ όμορφο σπίτι. Είναι ένας από τους πιο αγαπητούς τραγουδιστές στο μουσικό χώρο. Έχει μακρόχρονες φιλίες, αλλά και πολύ αγαστές συνεργασίες.
Βασίλης Παϊτέρης: Έφτασε μέχρι τη Βουλή
Γεννήθηκε στις 18 Ιανουαρίου 1950 στον Πειραιά. Ο Βασίλης Παϊτέρης κατάφερε να εκλεγεί στο Ελληνικό Κοινοβούλιο και παράλληλα δεν εγκατέλειψε ποτέ τη μεγάλη του αγάπη για τη μουσική. Έκανε ένα γάμο, από τον οποίο απέκτησε δύο κόρες και τρεις γιους. Λίγο αργότερα πήρε διαζύγιο. Ξεκίνησε να ασχολείται με το τραγούδι από την ηλικία των δώδεκα χρόνων. Έχει συνεργαστεί και έχει τραγουδήσει δίπλα σε σημαντικούς καλλιτέχνες και έχει συμμετάσχει σε πάρα πολλές συναυλίες εντός και εκτός Ελλάδας. Είναι πρόεδρος του σωματείου «Πανελλήνια Ένωση Τσιγγάνων και Φίλων της Τσιγγάνικης Μουσικής», που φέρει το διακριτικό τίτλο «Ρόμεν». Επίσης, υπήρξε υποψήφιος βουλευτής στη Β Εκλογική Περιφέρεια Αθηνών το 2004 και κατάφερε να εκλεγεί. Μάχεται δυναμικά για τα δικαιώματα των τσιγγάνων και αγωνίζεται με όλη του τη δύναμη για να καταφέρει να φέρει ένα καλύτερο μέλλον στους τσιγγάνικους καταυλισμούς.
Κώστας Χατζής-Αλέξανδρος Χατζής: Οι ρομαντικοί
Ο Κώστας Χατζής, αναμφίβολα, θεωρείται ένας από τους κορυφαίους ερμηνευτές και τραγουδοποιούς. Συνάμα ανήκει στους πρωτοπόρους δημιουργούς στο κοινωνικό τραγούδι. Είναι αυτός που ουσιαστικά επέβαλε το στυλ «φωνή κιθάρα» και για πρώτη φορά από αυτόν ακούστηκαν μπαλάντες με κοινωνικά μηνύματα. Γεννήθηκε στη Λιβαδειά. Ο παππούς του υπήρξε μεγάλος λαϊκός κλαρινετίστας αλλά και ο πατέρας του έπαιζε πολύ καλό σαντούρι. Ο Κώστας από τα δεκάξι του κιόλας πήγαινε μαζί με τον πατέρα του και τραγουδούσε σε γάμους, βαφτίσια και σε κάθε εκδήλωση που ήταν απαραίτητη η δημοτική κυρίως μουσική. Αργότερα ήρθε στην Αθήνα. Εκείνη η εποχή είναι ταυτισμένη με μία από τις δυσκολότερες περιόδους της ζωής του. Προσπαθεί να επιβιώσει και να βρει το δρόμο του. Ως αποτέλεσμα αυτής της προσπάθειάς του αναδεικνύεται σ' έναν από τους πιο αντιπροσωπευτικούς καλλιτέχνες του ελληνικού τραγουδιού. Έπειτα από 8 χρόνια γεμάτα πίκρες και απογοητεύσεις, εμφανίζεται στην μπουάτ «Τιπούκειτος» και ένα χρόνο αργότερα στη «Ρουλότα». Δύο χρόνια μετά έρχεται ο πρώτος του δίσκος και μαζί με αυτόν η καθιέρωση. Το ταλέντο του ανακάλυψαν γρήγορα όλοι οι μεγάλοι συνθέτες της εποχής (Θεοδωράκης, Χατζιδάκις Ξαρχάκος, Πλέσσας, Σπάρτακος, Μαρκόπουλος), με τους οποίους συνεργάστηκε και ερμήνευσε τα τραγούδια τους. Αν η δεκαετία του 60 καθιέρωσε τον Κώστα Χατζή, η δεκαετία του 70 τον ανέδειξε. Εκείνη την εποχή επισκέφθηκε για συναυλίες και την Αμερική. Ο τότε πρόεδρος Τζίμι Κάρτερ τον προσκάλεσε στον Λευκό Οίκο για να τον γνωρίσει και να τον συγχαρεί για το έργο του. Η δεκαετία του 80 σφραγίζεται από τη συνεργασία του με τη Μαρινέλλα. Ο ίδιος ποτέ δεν έκρυψε την τσιγγάνικη καταγωγή του, πάλευε και αγωνιζόταν για τα δικαιώματα της μειονότητάς του. Ο γιος του Αλέξανδρος Χατζής βαδίζει πλέον στα χνάρια του πατέρα του.
Στο καραβάνι των Ρόμα
Πέρα από τους γνωστούς τσιγγάνους καλλιτέχνες που έχουν βάλει τη σφραγίδα τους στο ελληνικό τραγούδι, υπάρχουν και νεότεροι που έχουν δημιουργήσει αρκετό θόρυβο γύρω από το όνομά τους και η προσφορά τους στη μουσική δεν θα μπορούσε να χαρακτηριστεί αμελητέα. Ανάμεσά τους είναι οι μουσικοί Βασίλης Σαλέας και Μπέκας, αλλά και η τραγουδίστρια Κατερίνα Κανάρη, σύζυγος του Γιάννη Κυράστα. Από τους νεότερους θα ξεχωρίσουμε την εκρηκτική Πάολα. Πρόσφατα δημιουργήθηκε στην εκπομπή της Αννίτας Πάνια και ένα συγκρότημα, που αποτελείται μόνο από τσιγγάνους, οι Los tsiganeiros Grecos. Επίσης Ευρωπαίος τσιγγάνος διατυμπανίζει ότι είναι και ο Βας Βας.
