Σε αντίθεση με περασμένες εποχές, η τωρινή μορφή κριτικής μοιάζει λίγο με υπαλληλίκι: όλοι καλούμαστε να γεμίσουμε έναν συγκεκριμένο χώρο κάθε Πέμπτη και καταλήγουμε να γράφουμε βιαστικά τηλεγραφήματα παρά ουσιώδη κείμενα. Γιατί πλέον τα έντυπα παραχωρούν τόσο λίγο χώρο στους κριτικούς και τα θεωρητικά κείμενα απουσιάζουν πλήρως;
Το θέμα είναι ότι και η ταινία -ακόμα και στην ανεξάρτητή εκδοχή της- αποτελεί πλέον προϊόν. Κι αυτό το πρόβλημα, αν το θεωρήσουμε ως τέτοιο, έχει να κάνει και με τη διανομή. Σε παλιότερες εποχές έβγαιναν τρεις-τέσσερις ταινίες την εβδομάδα. Τώρα, όταν έχουμε εννέα και δέκα ταινίες , τα έντυπα δεν έχουν περιθώρια για πολύ μεγάλα κείμενα. Από την άλλη και η υπομονή του αναγνωστικού κοινού είναι περιορισμένη. Θέλει μια γρήγορη ενημέρωση, περισσότερο για να καταλάβει αν τον ενδιαφέρει να δει την εκάστοτε ταινία και λιγότερο μια θεωρητική ανάλυση πάνω σ' αυτή.
Υπάρχει κάποιος κριτικός που σας ενέπνευσε και σας δημιούργησε την επιθυμία να μπείτε στον χώρο της θεωρίας του κινηματογράφου;
Οχι, δεν μπορώ να πω ότι υπήρξε κάποιος συγκεκριμένος. Από πολύ μικρός διάβαζα πολλές εφημερίδες και είχα μια γενική εικόνα απ όλους. Δεν υπάρχει ένα όνομα που θα μπορούσα να πω ότι με ενέπνευσε να μπω στη δουλειά.
Την ίδια ώρα έγκριτες πένες χρησιμοποιούν το διαδίκτυο για να εκφράσουν τη γνώμη τους πέρα από τον περιορισμό αρχισυντακτών και εντύπων, ενώ εδώ αν δεν μας πληρώνουν δεν γράφουμε τίποτα. Γιατί λείπουν από την Ελλάδα τέτοια κρούσματα «ελεύθερης βούλησης»;
Νομίζω ότι είναι περισσότερο θέμα χρόνου, γιατί από την επικοινωνία που έχω με ξένους επαγγελματίες μέσα από τα ταξίδια μου, μπορώ να σου πω ότι είναι πολύ πιο συγκεκριμένο το αντικείμενο όσων δουλεύουν σε έντυπα του εξωτερικού. Είτε κάνουν αποκλειστικά κριτική είτε αποκλειστικά ρεπορτάζ ή δουλεύουν μόνο σε μία εφημερίδα ή σε ένα περιοδικό. Εμείς κάνουμε λίγο απ όλα, πράγμα εξαντλητικό, που δεν σου αφήνει χρονικά περιθώρια για τίποτα άλλο, εκτός αν το θες πια τόσο πολύ. Αλλά, νομίζω ότι ένας φυσιολογικός άνθρωπος πρέπει να ζει και λίγο!
Πόσο ελεύθερη είναι η κριτική και τι περιορισμοί υπάρχουν; Ολοι ξέρουμε ότι εξαιτίας της διαφήμισης και των δημοσίων σχέσεων έχουμε αναγκαστεί να βάλουμε νερό στο κρασί μας.
Παρ όλο που είμαι στο κινηματογραφικό ρεπορτάζ δέκα χρόνια και γράφω κριτική από το 2002, δεν έχει τύχει ποτέ να μου υποδείξουν ότι πρέπει να είμαι φιλικός απέναντι σε κάποια ταινία ή να νιώσω κάποια εσωτερική πίεση να διατηρήσω ισορροπίες. Μερικές φορές λόγω «ειδικών» σχέσεων μπορεί να κάνεις κάποιο ρεπορτάζ ή μια παρουσίαση, αλλά η κριτική -όσον αφορά τον εαυτό μου- είναι στο απυρόβλητο. Βέβαια ξέρω ότι κάποιοι άνθρωποι εργάζονται για ΜΜΕ που έχουν στενότερες σχέσεις με τον χώρο, οπότε καταλαβαίνω ότι αυτό ίσως φέρνει και σε δύσκολη θέση κάποιους συναδέλφους. Πραγματικά δεν ξέρω τι θα έκανα αν ήμουν στη θέση τους.
Ποια άμυνα υπάρχει απέναντι σε φαινόμενα που στρέφονται κατά του κριτικού και υπό συνθήκες θα μπορούσαν να θεωρηθούν μέχρι και λογοκρισία;
Οπως και πολλά άλλα, είναι κι αυτό ελληνικό φαινόμενο. Δεν νομίζω ότι έχει συμβεί κάπου αλλού να υπάρχει πίεση από την εταιρεία διανομής για κάποια θετική κριτική σε ταινία ή να υπάρχουν αντίποινα για μια αρνητική κριτική. Δεν ξέρω τι ισχύ μπορεί να έχει η ΠΕΚΚ, το βασικότερο είναι να μπορεί το ίδιο το μέσο που αντιπροσωπεύει ο κριτικός να του προσφέρει προστασία. Αν υπάρχει σχέση εμπιστοσύνης ανάμεσα στον συντάκτη και το μέσο του, νομίζω ότι είναι απόλυτα καλυμμένος. Από κει και πέρα είναι θέμα επαγγελματικής αξιοπρέπειας.
Πόση σχέση νομίζετε ότι έχουν οι κριτικοί με την ελληνική κινηματογραφική πραγματικότητα;
Νομίζω ότι σε ένα μεγάλο ποσοστό είναι ενήμεροι, αλλά δεν ξέρω κατά πόσο πρέπει να μας ενδιαφέρει κιόλας. Στο ρεπορτάζ έχει μεγαλύτερη σημασία να γνωρίζεις έναν μηχανισμό. Βέβαια και στην κριτική είναι καλό, γιατί ξέρεις πώς καταλήγει μια ταινία να φτάνει στη μεγάλη οθόνη και αρκετές φορές εξηγείται σε μεγάλο βαθμό και το καλλιτεχνικό αποτέλεσμα. Σε γενικές γραμμές, νομίζω ότι όλοι έχουν μια σχέση. Το πόσο βαθιά είναι η γνώση του καθενός εξαρτάται από την περίπτωση.
Πώς σας φαίνονται οι συνθήκες των δημοσιογραφικών προβολών, όπου ο καθένας κανονίζει τις δουλειές του ή τα λέει με το διπλανό του ενώ στην οθόνη παίζει κάποια ταινία που αργότερα θα κληθούμε να κρίνουμε; Τι έχει αλλάξει με το downloading;
Δεν χρειάζεται να είμαστε τόσο αυστηροί με τους εαυτούς μας. Ο χώρος των προβολών είναι και χώρος δουλειάς, οπότε δεν μπορεί να περιμένει κανείς να επικρατεί άκρα του τάφου σιωπή. Αλλο τώρα αν ορισμένες φορές η κατάσταση ξεφεύγει από τα όρια. Γενικά δε νομίζω ότι πρέπει να βάζουμε τόσο αυστηρούς κανόνες, π.χ. δεν επιτρέπεται να μιλάμε στο κινητό. Είμαστε σε χώρο δουλειάς και αυτά συμβαίνουν. Δεν είναι μια προβολή με κοινό που δεν επιτρέπεται να ενοχλείς το διπλανό σου, όλοι είμαστε επαγγελματίες σ' αυτό τον χώρο. Οσο για το downloading -χωρίς να θέλω να υπερασπίσω την πειρατεία- για μας που βλέπουμε δυο ταινίες τη μέρα σε εξαιρετικά άβολες ώρες και με ένα ωράριο δουλειάς που αρχίζει μετά το τέλος των δημοσιογραφικών προβολών, είναι ένα εργαλείο που σε βοηθάει να εξοικονομήσεις χρόνο και να κάνεις επιλογές σε ταινίες που εκ των προτέρων γνωρίζεις ότι δεν πρόκειται να σε απασχολήσουν για κείμενο κριτικής.
Τώρα με το διαδίκτυο όλοι μπορούν να γίνουν κριτικοί. Τι έχετε να πείτε για το φαινόμενο bloggers που διακηρύσσουν τη γνώμη τους χωρίς καμία υποδομή και καμία εμπειρία; Είναι τα blogs η νέα κινηματογραφική κριτική;
α) Οσες γνώμες και να υπάρχουν καλό είναι και β) αν οι αναγνώστες δεν εμπιστεύονται την επαγγελματική κριτική ίσως αυτό να σημαίνει ότι κάποιο πρόβλημα έχουμε κι εμείς. Μερικές φορές ο επαγγελματίας ξεχνάει πώς θέλει ο κόσμος να του παρουσιάζει την ταινία. Το πιο σωστό δεν είναι να γράφουμε ένα στεγνό θεωρητικό κείμενο αλλά να βοηθάμε τον θεατή να καταλάβει αν θέλει να δει μια ταινία ή όχι και να κάνουμε ένα σχόλιο πάνω σε αυτό. Πολλές φορές γράφουμε με αυστηρά προσωπικά κριτήρια με αποτέλεσμα ο αναγνώστης να απαξιώνει αυτό που έχουμε να πούμε.
Ποιοι πιστεύετε ότι είναι οι αναγνώστες σας; Εχετε κάποιο συγκεκριμένο target group στο μυαλό σας όταν γράφετε;
Ετσι κι αλλιώς στο αναγνωστικό κοινό των εφημερίδων απευθυνόμαστε και έχοντας αυτό στο μυαλό μας γράφουμε. Θέλω να πιστεύω ότι γράφω για έναν θεατή ανοιχτόμυαλο χωρίς στερεότυπα, που μπορεί να δει τα πάντα από κωμωδίες μέχρι περιπέτειες ή ταινίες που έχουν κερδίσει ένα βραβείο σε κάποιο φεστιβάλ, χωρίς προκατάληψη, αρκεί να είναι καλές. Με τον ίδιο τρόπο πιστεύω ότι αντιμετωπίζω κι εγώ τις ταινίες.
Ποιο πιστεύετε ότι είναι τελικά το μέλλον της κριτικής;
Δεν νομίζω να εκλείψουν ποτέ οι κριτικοί απ τον έντυπο Τύπο, αλλά είναι απολύτως συνδεδεμένοι με το πώς θα εξελιχθεί και το ίδιο το σινεμά, που αυτή τη στιγμή βρίσκεται σε ασαφή κατάσταση. Το σύστημα διανομής -δηλαδή τι διατίθεται on-line, τι πάει κατευθείαν σε DVD, τι βγαίνει στις αίθουσες και με ποιον τρόπο- είναι ένα θέμα σε εξέλιξη και δεν ξέρει κανείς πώς θα διαμορφωθεί τα επόμενα χρόνια. Και η δικιά μας δουλειά είναι άμεσα εξαρτημένη από αυτό.
