ΑΠΟ ΤΗ ΡΙΤΑ ΒΕΛΩΝΗ
Τα πεντάχρονα και εξάχρονα παιδιά στη χώρα μας είναι, απ ό,τι φαίνεται, οι αυριανοί καρδιοπαθείς, υπερτασικοί και διαβητικοί, τα μελλοντικά θύματα των εμφραγμάτων και των εγκεφαλικών επεισοδίων. Το μέλλον της υγείας τους είναι ήδη υποθηκευμένο μέσα σε... σακουλάκια τσιπς, τεράστια χάμπουργκερ και κουτάκια αναψυκτικών, καθώς στην εποχή του φαστ φουντ, της τηλεόρασης και του κομπιούτερ η προσπάθεια των γονιών να προστατέψουν την υγεία των παιδιών τους γίνεται όλο και πιο δύσκολη». Τα λόγια αυτά ανήκουν στον κ. Αντώνη Καφάτο, καθηγητή Προληπτικής Ιατρικής και Διατροφής στο Πανεπιστήμιο της Κρήτης, με αφορμή τις τελευταίες αποκαρδιωτικές έρευνες, οι οποίες αποκαλύπτουν ότι:
- 1 στα 4 ελληνόπουλα προσχολικής ηλικίας έχει υψηλή χοληστερίνη
- 1 στα 2 έως 3 παιδιά έχει αυξημένο βάρος
- 1 στα 3 έχει υπέρταση
«Τα προβλήματα αυτά επιδεινώνονται συνήθως στη σχολική ηλικία και την εφηβεία, λόγω καθιστικής ζωής, έλλειψης άσκησης και απόκτησης κακών διατροφικών συνηθειών», τονίζει ο κ. Καφάτος.
Επικίνδυνος συνδυασμός
Αποκαλυπτικά, όμως, όσο και ανησυχητικά είναι τα στοιχεία που μας δίνει και ο πρόεδρος της Ελληνικής Ιατρικής Εταιρείας Παχυσαρκίας, κ. Ιωάννης Ιωαννίδης. Η παιδική παχυσαρκία, λέει, η οποία στις μέρες μας έχει πάρει διαστάσεις «επιδημίας» στο μαθητόκοσμο της χώρας μας, επιτείνει τον κίνδυνο αύξησης της συστολικής αρτηριακής πίεσης κατά 4,5 φορές, αύξησης της LDL «κακής» χοληστερόλης κατά 3 φορές, μείωσης της HDL «καλής» χοληστερόλης κατά 3,4 φορές και αύξησης των τριγλυκεριδίων κατά 7 φορές.
Εσείς έχετε χοληστερίνη;
Εκτός από τις κακές διατροφικές συνήθειες, σε ένα μικρό ποσοστό η αυξημένη χοληστερίνη και περισσότερο η υπέρταση οφείλονται σε κληρονομικότητα. Στον ελληνικό πληθυσμό το ποσοστό οικογενειακής υπερχοληστερολαιμίας φτάνει το 28%. Για τις περιπτώσεις αυτές ευθύνεται η μετάλλαξη συγκεκριμένου σημείου ενός γονιδίου, που ευτυχώς τώρα πια μπορεί να εντοπιστεί και να αντιμετωπιστεί με προγεννητικό έλεγχο. Επίσης, οι μελέτες δείχνουν ότι παιδιά με ιδιοπαθή υπέρταση (αγνώστου αιτιολογίας) είχαν σε ποσοστό 49% έναν τουλάχιστον συγγενή με ιδιοπαθή υπέρταση.
Πότε και ποιες εξετάσεις να κάνει το παιδί;
Το παιδί θα πρέπει να υποβάλλεται σε εξέταση για χοληστερίνη και αρτηριακή πίεση από τη στιγμή που θα γεννηθεί όταν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό υπερχοληστερολαιμίας ή υπέρτασης, προκειμένου να εντοπιστεί τυχόν γενετική προδιάθεση.
Επίσης, στο πλαίσιο του προληπτικού αιματολογικού ελέγχου, καλό είναι να εξετάζονται για χοληστερίνη και αρτηριακή πίεση όλα τα παιδιά μετά τα 2 τους χρόνια και πριν από την ηλικία των 10. Σύμφωνα με τους ειδικούς, τα παιδιά με αυξημένη πίεση ή με αυξημένα λιπίδια στο αίμα μπορούν να αντιμετωπιστούν με επιτυχία μόνον με υγιεινή διατροφή και σωματική άσκηση. Φάρμακα χορηγούνται μόνο στις βαριές περιπτώσεις ή στα παιδιά που δεν συμμορφώνονται στην αλλαγή του τρόπου ζωής. Και βέβαια εξυπακούεται ότι τα παιδιά με πρόβλημα υψηλής χοληστερίνης ή αρτηριακής πίεσης πρέπει να παρακολουθούνται σε τακτά χρονικά διαστήματα από γιατρό.
Ποιες είναι οι τιμές της παιδικής χοληστερίνης;
Οι παρακάτω τιμές είναι κατά προσέγγιση οι μέσες ;
Φυσιολογικές τιμές για παιδιά 2-14 ετών:
- Ολική χοληστερίνη:Χαμηλότερη από 170
- HDL «καλή» χοληστερίνη: Πάνω από 35
- LDL «κακή» χοληστερίνη: Κάτω από 110
- Τριγλυκερίδια: 35 έως 115
Προσοχή: Πρέπει να ξέρετε ότι οι αριθμοί δεν αρκούν. Η πλήρης και σωστή αξιολόγηση των αποτελεσμάτων απαιτεί ειδικές γνώσεις και εμπειρία, που μόνο ο παιδίατρος μπορεί να σας εξασφαλίσει.
Δώστε παραπάνω προσοχή όταν...
...κάποιος από τους γονείς, θείους, παππούδες ή γιαγιάδες παρουσίασε καρδιακά ή αγγειακά προβλήματα πριν από την ηλικία των 55 ετών.
...είναι παχύσαρκο, πάσχει από σακχαρώδη διαβήτη, τρώει συνήθως έτοιμα φαγητά (fast food) και τρέφεται γενικά με τροφές πλούσιες σε ζωικά λίπη και φτωχές σε φυτικές ίνες.
...κάνει καθιστική ζωή (πολλές ώρες διάβασμα, τηλεόραση, κομπιούτερ) και από το πρόγραμμά του απουσιάζει η σωματική άσκηση.
...αντιμετωπίζει οικογενειακό ιστορικό υπερχοληστερολαιμίας ή και αγνώστου αιτιολογίας υπέρτασης.
10+1 βασικά σημεία στη διατροφή του
Σύμφωνα με τις κατευθυντήριες οδηγίες της Ελληνικής Ιατρικής Εταιρείας Παχυσαρκίας, της Ελληνικής Εταιρείας Καρδιολογίας και της Ελληνικής Παιδιατρικής Εταιρείας, τα βασικά σημεία που θα προφυλάξουν το παιδί από τους κινδύνους της αρτηριακής πίεσης, της υψηλής χοληστερίνης και γενικά από τα μελλοντικά καρδιαγγειακά νοσήματα συνοψίζονται στα εξής:
1. Το καθημερινό διαιτολόγιο του παιδιού πρέπει να περιλαμβάνει τρία μεγάλα γεύματα την ημέρα (πρωινό, μεσημεριανό, βραδινό) και ενδιάμεσα μικρά γεύματα (snak).
2. Σε κάθε γεύμα να υπάρχει ποικιλία από όλες τις ομάδες τροφίμων (γαλακτοκομικά, φρούτα και λαχανικά, κρέας, ψωμί, λίπη κατά προτίμηση ελαιόλαδο).
3. Το γάλα και τα προϊόντα του (δύο μερίδες την ημέρα στο δημοτικό σχολείο και τρεις στην εφηβεία) να είναι «λάιτ» (ημιαποβουτυρωμένα), εάν το παιδί είναι υπέρβαρο ή έχει κληρονομική προδιάθεση για υπερχοληστερολαιμία.
4. Το παιδί πρέπει να μάθει από μικρή ηλικία να προτιμά φρούτα και λαχανικά, λευκά κρέατα δηλαδή ψάρια και πουλερικά αλλά και όσπρια, που είναι τροφές με πολύ υψηλή θρεπτική αξία και φτωχά σε χοληστερίνη. Επίσης, δημητριακά, ψωμί ολικής αλέσεως και ελαιόλαδο, το οποίο θεωρείται η πρότυπη πηγή λιπαρών.
5. Τα δημητριακά (κατά προτίμηση τα ολικής αλέσεως), όπως το ψωμί, το ρύζι, τα ζυμαρικά, τα δημητριακά πρωινού, να αποτελούν το 1/3 της συνολικής ημερήσιας κατανάλωσης.
6. Να τρώει όσο το δυνατόν λιγότερες τροφές με νάτριο, αλάτι και όσο το δυνατόν περισσότερες τροφές με κάλιο (περιέχεται σε φρούτα, λαχανικά, όσπρια και δημητριακά). Οι πρώτες αυξάνουν την αρτηριακή πίεση, ενώ οι δεύτερες τη μειώνουν.
7. Καλό είναι να τρώει κάθε μέρα 4-5 φρούτα (καλύτερα ολόκληρα και όχι σε χυμούς). Κι ακόμη, μια μικρή σαλάτα και ένα φλιτζάνι μαγειρεμένα λαχανικά το μεσημέρι και το ίδιο το βράδυ.
8. Το κόκκινο κρέας να καταναλώνεται από το παιδί 1-2 φορές την εβδομάδα, το κοτόπουλο 2 φορές και 2-3 φορές το ψάρι. Τα ω-3 λιπαρά οξέα των ψαριών ελαττώνουν τους θρόμβους στο αίμα και μειώνουν την πίεση.
9. Τα επεξεργασμένα κρέατα, όπως σαλάμια, ζαμπόν, λουκάνικα και μπέικον, είναι ό,τι χειρότερο. Το ίδιο και τα επεξεργασμένα τρόφιμα (σοκολάτες, μπισκότα, παγωτά κ.ά.), γιατί εκτός των προσθέτων περιέχουν και κακής ποιότητας λίπη.
10. Να αποφεύγονται και τα πολλά αναψυκτικά, γιατί το μόνο που προσφέρουν στο παιδί είναι ζάχαρη και νάτριο, αυξάνοντας την παχυσαρκία και την αρτηριακή πίεση.
11. Ιδιαίτερα ωφέλιμοι είναι οι φρέσκοι και ανάλατοι ξηροί καρποί κάθε μέρα, ιδιαίτερα τα καρύδια (3-5 ημερησίως) και τα αμύγδαλα. Χάρη στα ωμέγα-3 λιπαρά οξέα που περιέχουν βοηθούν στη μείωση της πίεσης και στην αύξηση της «καλής» χοληστερίνης.
Είναι η πίεσή του φυσιολογική;
Όπως εξηγούν οι ειδικοί, η φυσιολογική αρτηριακή πίεση στα παιδιά καθορίζεται με διαφορετικό τρόπο απ ό,τι στους ενηλίκους. Στα παιδιά του δημοτικού σχολείου η πίεση διαμορφώνεται κυρίως με βάση το ύψος και, ως εκ τούτου, τα φυσιολογικά όρια είναι διαφορετικά σε κάθε ηλικιακή ομάδα. Η πίεση σε κάθε παιδί κρίνεται από τους ειδικούς με βάση έναν πίνακα αναφοράς. Έτσι, μεταξύ παιδιών με την ίδια αρτηριακή πίεση, αλλά διαφορετικό ύψος, εκείνο που είναι κοντύτερο έχει αυξημένο κίνδυνο να χαρακτηριστεί υπερτασικό.
Σε γενικές γραμμές ένα παιδί θεωρείται ότι έχει:
Φυσιολογική αρτηριακή πίεση, όταν η τιμή της είναι κάτω από την 90ή εκατοστιαία θέση για την ηλικία, το φύλο και το ύψος.
Υψηλή μέσα σε φυσιολογικά όρια, όταν η τιμή της είναι πάνω από την 90ή και κάτω από την 95η εκατοστιαία θέση.
Υπέρταση, όταν η αρτηριακή του πίεση είναι πάνω από την 95η εκατοστιαία θέση.
Να θυμάστε
Η αύξηση του Δείκτη Μάζας Σώματος σχετίζεται άμεσα με την υπέρταση, καθώς αυτή ανιχνεύεται σε ποσοστό πάνω από 30% των παχύσαρκων παιδιών.
Τα παιδιά των οποίων η αρτηριακή πίεση είναι υψηλή για την ηλικία, το φύλο και το ύψος τους, ειδικά στην εφηβεία, διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο να έχουν αυξημένες τιμές και ως ενήλικοι.
Η τακτική σωματική άσκηση και η διατροφή που είναι πλούσια σε φρούτα, λαχανικά, δημητριακά ολικής αλέσεως και χαμηλών λιπαρών γαλακτοκομικά είναι τα καλύτερα μέτρα για τον έλεγχο της χοληστερίνης και της αρτηριακής πίεσης στα παιδιά.
