Εχοντας αρκετά κοινά με την ελληνική κουζίνα, αλλά και εκμεταλλευόμενη τη μοναδική της θέση στο σταυροδρόμι της Ευρώπης, Αφρικής και Μέσης Ανατολής, έχει προσθέσει αμέτρητες εξωτικές γεύσεις κάνοντας την κουζίνα της, μία από τις δημοφιλέστερες και πλουσιότερες του κόσμου.

Ψωμί κυρίαρχο στην κυπριακή κουζίνα!
Το ψωμί στην κυπριακή κουζίνα και κουλτούρα έχει μοναδική αξία και κατέχει μία εξέχουσα θέση. Από τα αρχαία χρόνια, οι Κύπριοι είχαν καθιερώσει το ψωμί, ως ένα απότα πιο βασικά στοιχεία του καθημερινού τους διαιτολογίου, ενώ η καλή ποιότητα του κυπριακού σιταριού ήταν ήδη δημοφιλής από εκείνα τα χρόνια. Αναλυτικότερα, το ψωμί είχε κυρίαρχη παρουσία και σημασία στις μεγαλύτερες θρησκευτικές γιορτές, σε ορόσημα της ανθρώπινης ζωής όπως είναι ο γάμος, η γέννηση κ.α., καθώς και σε ποικίλες δραστηριότητες της καθημερινής ζωής.

Ψωμί και μαγικές ιδιότητες
Οσο και αν φαίνεται περίεργο, οι Κύπριοι πίστευαν τόσο πολύ στη δύναμη του ψωμιού, ώστε το θεωρούσαν ως «μέσο για μαγικές και θρησκευτικές ενέργειες». Συγκεκριμένα, πολύ συχνά γίνοταν αντικείμενο προσφοράς για τον κατευνασμό και την απομάκρυνση των δυνάμεων του κακού, ενώ ταυτόχρονα το χρησιμοποιούσαν και συμβολικά, ως προστατευτικό μέσο για τη διασφάλιση της καλής υγείας και της ευτυχίας.

Προζύμι το σπουδαίο!
δηλαδή ένα μικρό κομμάτι ζύμης, το οποίο είχε ήδη ζυμωθεί από μέρες και αποτελούσε το απαραίτητο συστατικό του ζυμώματος για οποιουδήποτε είδους ψωμιού. Το προζύμι δεν ήταν κάτι το απλό, αλλά απεναντίας το θεωρούσαν ως κάτι το ιερό, καθώς και ευλογία του Θεού στο σπίτι τους και για αυτόν το λόγο, το ετοίμαζαν με θρησκευτική ευλάβεια.

Οσο αφορά στην ετοιμασία του όμως, υπήρχαν δεκάδες προκαταλήψεις..Αρχικά, η κάθε νοικοκυρά έπρεπε να διατηρεί το προζύμι καθαρό, κυριολεκτικά και μεταφορικά, αφού δεν έπρεπε να κοιμηθεί με τον άντρα της, τις τελευταίες τρεις μέρες πριν από το ζύμωμα του προζυμιού. Μάλιστα, γι αυτόν το λόγο σε πολλά χωριά το προζύμι ζύμωναν νεαρά κορίτσια ή γριές. Ακόμη, κάποιες ημέρες του χρόνου θεωρούνταν ακατάλληλες για το ζύμωμα της μαγιάς, ενώ κάποιοι υποστήριζαν, ότι το προζύμι δεν έπρεπε να δίνεται ποτέ σε άλλα άτομα τη νύχτα ή πριν περάσουν σαράντα μέρες, επειδή κάτι τέτοιο θα έφερνε μεγάλα προβλήματα στο σπιτικό.

Οι κυπριακοί άρτοι και τα πρόσφορα
Σε σχέση με τις υπόλοιπες περιοχές τις Ελλάδας , οι άρτοι και τα πρόσφορα της Κύπρου, ξεχωρίζουν για δύο χαρακτηριστικά. Το πρώτο είναι η σφραγίδα, η οποία τοποθετείται στο κέντρο του ψωμιού και έχει ένα από τα σημαντικότερα σύμβολα της Χριστιανικής Ορθόδοξης πίστης το «ΙΣ ΧΡ ΝΙ ΚΑ», το οποίο σημαίνει «Ο Ιησούς Χριστός Νικά» και το δεύτερο χαρακτηριστικό είναι ότι η επιφάνια του πρόσφορου πρέπει να είναι μαλακή και γυαλιστερή.

«Παννιχίδες». Πρόκειται για το δεύτερο είδος θρησκευτικού ψωμιού, κατά την παρασκευή του οποίου οι νοικοκυρές στρατολογούσαν όλες τους τις δεξιοτεχνίες. Μάλιστα, η διακόσμησή τους αποτελούσε πραγματικό έργο τέχνης, με μία ποικιλία παραδοσιακών μοτίβων, όπως είναι οι σταυροί, τα γεωμετρικά σχήμάτα και διάφορα σχέδια εμπνευσμένα από τη φύση.

Γλυκά σκέτη γλύκα!
Οσον αφορά στα γλυκά και σε αυτήν την περίπτωση ο κατάλογος δεν έχει τέλος, με κυρίαρχα τα διάσημα «δάχτυλα κυριών», δηλαδή μικρές κρέπες με καρύδια, αμύγδαλα και μέλι, το σιάμαλι- φτιαγμένο από σιμιγδάλι με ανθόνερο, οι κολοκοτές με σταφίδα και πλιγούρι, το κυπριακό παστελάκι με σουσάμι, φιστίκια και μέλι και φυσικά, τους παραδοσιακούς κυπριακούς λουκουμάδες.

Χαλούμι
Το χαλούμι αποτελεί μέρος του παραδοσιακού κυπριακού συστήματος διατροφής εδώ και αιώνες και είναι ίσως το μοναδικό τυρί στον κόσμο, το οποίο μπορεί να φαγωθεί με οποιοδήποτε τρόπο , δηλαδή ωμό, ψημένο, τηγανητό, στον φούρνο ή και βραστό. Κατασκευάζεται από την πήξη του γάλακτος με τη βοήθεια της «πυθκιάς» (πυτιά), ακολουθούμενης από το στάδιο του βρασμού του πηγμένου γάλακτος μέσα στο δικό του τυρόγαλα, το οποίο προκαλεί παστερίωση.

Μαϊρκό το παραδοσιακό
Το όνομα «μαϊρκό» χαρακτηρίζει το μέρος όπου μαγειρεύονται τα φαγητά και σερβίρονται για μεσημεριανό γεύμα. Η διαφορά ανάμεσα σε ένα εστιατόριο και σε ένα μαϊρκό είναι ότι το πρώτο σερβίρει παραδοσιακά σπιτικά πιάτα, δηλαδή συνταγές οι οποίες μαγειρεύονται και καταναλώνονται ευρέως στο σπίτι, όπως είναι ο τταβάς, το πουργούρι, τα κουπέπια, τα φασόλια, το κολοκάσι, κ.α. Υπάρχουν όμως και μαϊρκά τα οποία λειτουργούν και το βράδυ ως εστιατόρια, τα οποία σερβίρουν και φαγητά της σχάρας, όπως παϊδάκια, σουβλάκια κ.α.

Οσο για τη διακόσμηση των μαϊρκών και αυτή μας ανατρέχει στο παρελθόν, στην παραδοσιακή κυπριακή διακόσμηση.

Οίνος ευφραίνει καρδίαν»
«Η Κύπρος μπορεί να περιγραφεί ως η πιο αμπελοκομική χώρα στον κόσμο». Τα κρασιά της Κύπρου είναι ιδιαίτερα γευστικά, εύοσμα, θρεπτικά και καθώς παλαιώνουν, μετατρέπονται από μαύρα σε λευκά. Συγκεκριμένα, τα κρασιά αποθηκεύονται σε δρύινα βαρέλια για πάνω από 10 χρόνια, έτσι ώστε η γεύση τους να μαλακώσει και να απορροφήσει τα διάφορα αρώματα του ξύλου.

Η Κουμανταρία
Η «κουμανταρία», αυτό το υπέροχο κυπριακό κρασί, έχει την παλαιότερη παράδοση από οποιοδήποτε άλλο κρασί σ' ολόκληρο τον κόσμο».

Σύμφωνα με την ιστορία, όταν το 1191 ο Ριχάρδος ο Λεοντόκαρδος κατέλαβε την Κύπρο, τον ίδιο χρόνο την πούλησε, στο Τάγμα των Ναϊτών Ιπποτών, οι οποίοι ίδρυσαν τη «Μεγάλη Διοίκησή» τους στο Κολόσσι, κοντά στη Λεμεσό και έκτισαν εκεί ένα κάστρο, το οποίο είναι σήμερα γνωστό ως το «Κάστρο του Κολοσσίου». Το κυπριακό κρασί «κουμανταρία» λοιπόν, παρήχθη για πρώτη φορά από Ναϊτες Ιπποτές με μία μυστική συνταγή και από τότε, το όνομα αλλά και το μυστικό της παρασκευής του, διατηρούνται ακέραια μέχρι και σήμερα. Ακόμη, σύμφωνα με ένα θρύλο, το 1223 «η κουμανταρία στέφθηκε από το Βασιλιά της Γαλλίας, Βασιλιά Φίλιππο Αύγουστο, ως «ο απόστολος των κρασιών».

Διάφορες  ποικιλίες
Υπάρχουν γύρω στις «δεκαπέντε ποικιλίες κρασιού στην Κύπρο, πολλές από τις οποίες δεν καλλιεργούνται πουθενά αλλού στον κόσμο. Οι σπουδαιότερες είναι το «μαύρο» ή το «τοπικό μαύρο», το οποίο αποτελεί και τη βάση για όλα τα κόκκινα και μαύρα κρασιά, καθώς και το «ξυνιστέρι», που αποτελεί την πιο διαδεδομένη καλλιεργημένη ποικιλία λευκού σταφυλιού στην Κύπρο.Επίσης, γνωστά είναι το «σπούρτικο», το «Μαλάγα», το «οφθαλμό» και το «κανέλλα».

Αυτό το γνωρίζατε;
Επειδή σύμφωνα με την παράδοση, η νέα μητέρα και το νεογέννητο διατρέχουν κίνδυνο τις πρώτες 40 μέρες από τα κακά πνεύματα, τα οποία καραδοκούν για να τους βλάψουν, οι Κύπριοι τοποθετούν στο μαξιλάρι τόσο της μητέρας όσο και του νεογέννητου λίγο ψωμί , γιατί πιστεύουν ότι έχει τη δύναμη να απομακρύνει το κακό και να τους προστατεύσει.

Πραγματικό ταξίδι γεύσεων
Ενα από τα μεγάλα μυστικά της κυπριακής κουζίνας, είναι αναμφισβήτητα τα διάφορα μπαχαρικά και καρυκεύματα, τα οποία αρωματίζουν τα πιάτα της μοναδικά, προσφέροντας μία αξέχαστη γαστριμαργική εμπειρία.

Κυπριακά καιμοναδικά!

«Κούμουλα»
Φτιάχνονταν ειδικά για εκείνους που θα επισκέπτονταν μία νέα μητέρα, όπως και οι «δακτυλιές», δηλαδή ένα είδος μαλακών κουλουριών.

«Γλισταρκές»
Πρόκειται για παξιμάδια φτιαγμένα από λεπτές λωρίδες ζύμης, οι οποίες τοποθετούνταν κυκλικά, σταυρώνονταν στο κέντρο και ραντίζονταν με σουσάμι.

«Βορτακούθκια»
Σημαίνουν «βατράχια» και πρόκειται για κουλούρια, τα οποία παρασκευάζονταν για να εκφράσουν την επιθυμία των γεωργών για βροχή.

«Αδροπούθκια»
Είναι μικρά κουλουράκια και η λέξη «αδροπούθκια» σημαίνει μικροί άνθρωποι. Σύμφωνα με την παράδοση, τα συγκεκριμένα κουλούρια τα έφτιαχναν για να τα προσφέρουν στις ψυχές των νεκρών.

«Σταυροκούλουρα»

Πρόκειται για κουλούρια σε σχήμα σταυρού, τα οποία σε διάφορα χωριά του νησιού τα κρέμαγαν στους τοίχους κατά τη διάρκεια των εορτών, για να τους προστατεύσουν από το κακό.

Οι συγκεκριμένες παραδοσιακές συνταγές συνεχίζουν να φτιάχονται και σήμερα στα διάφορα χωριά της Κύπρου, ορισμένες φορές με κάποιες μικρές παραλλαγές.

Ξεχωριστά πιάτα

Σεφταλιά: χοιρινά μπιφτέκια στα κάρβουνα.

Χαλούμι: πεντανόστιμο μαλακό τυρί.

Κούπες: εδέσματα από πλιγούρι και κιμά.

Κυπριακό Στιφάδο: Πρόκειται για στιφάδο αλλά από μοσχάρι ή κουνέλι μαγειρεμένο με ξίδι, κρεμμύδια και αρωματικά.

Λούντζα: καπνιστό χοιρομέρι, το οποίο σερβίρεται συχνά σε σάντουιτς με χαλούμι και πλιγούρι.

Κουπέπια: ντολμάδες με κιμά και ρύζι.

Αφέλια: χοιρινό, μαριναρισμένο σε κρασί και κόλιανδρο.

Οφτό κλέφτικο: κομμάτια από αρνί, αρωματισμένα με φύλλα δάφνης και μαγειρεμένα σε παραδοσιακό φούρνο σφραγισμένο με πηλό.

Ταλαττούρι: μία παραλλαγή του τζατζικιού.

Επίσης, καπνιστά κρασάτα κυπριακά λουκάνικα με γλυκό αρωματικό κόλιανδρο, πατάτες αντιναχτές , διάφορα λαχανικά, εμπλουτισμένα με κόλιανδρο, πλιγούρι και αμέτρητες άλλες κυπριακές συνταγές και γεύσεις, προσθέτουν τη δική τους ξεχωριστή νότα στον παγκόσμιο γαστρονομικό χάρτη.