Σε τρία πανέμορφα μέρη της Ελλάδας βρέθηκε και την εβδομάδα που μας πέρασε η εκπομπή του ΣΚΑΙ, «Όπου Υπάρχει Ελλάδα» και πιστοί στο εβδομαδιείο μας ραντεβού η Ευλαμπία Ρέβη και ο Γιώργος Κουρδής μοιράζονται μαζί μας τα highlights από τα μέρη που πέρασαν και τους γέμισαν συναισθήματα και εικόνες.
«Σάμος, Ικαρία, Πάτμος: σε αυτά τα τρία νησιά στήσαμε το στούντιό μας την εβδομάδα που μας πέρασε και κάθε τόπος άφησε ένα μοναδικό αποτύπωμα στο «Όπου Υπάρχει Ελλάδα». Πρώτος σταθμός το Πυθαγόρειο, στη θέση του οποίου στην αρχαιότητα βρισκόταν η αρχαία πόλη της Σάμου.
Στο Πυθαγόρειο, η σκιά του Πυθαγόρα δεν είναι βαριά, είναι φωτεινή. Στέκει αγέρωχος στο άγαλμά του στο λιμάνι, με το βλέμμα στραμμένο στο Αιγαίο και τη σκέψη να ταξιδεύει στον κόσμο των ιδεών και των αριθμών. Οι τουρίστες φωτογραφίζονται μπροστά του, συχνά χωρίς να ξέρουν ότι σ’ αυτόν οφείλουν όχι μόνο το Πυθαγόρειο θεώρημα, αλλά και μια ολόκληρη φιλοσοφική θεώρηση της ζωής.
Ο Πυθαγόρας πίστευε στην αρμονία, όχι μόνο στα μαθηματικά, αλλά και στον άνθρωπο, τη φύση και το σύμπαν. Ίσως γι’ αυτό το Πυθαγόρειο, παρά τα προβλήματα, συνεχίζει να είναι ένας τόπος που παλεύει να διατηρήσει την ισορροπία: ανάμεσα στο παρελθόν και το παρόν, στην ομορφιά και την δυσκολία, στον τουρισμό και την καθημερινή επιβίωση.
Εδώ, η παρακαταθήκη του Πυθαγόρα δεν είναι απλώς φιλοσοφία – είναι στάση ζωής ιστορικής μνήμης. Γι’ αυτό και μαζί με το Ηραίο της Σάμου, ο αρχαιολογικός χώρος του Πυθαγορείου καταχωρήθηκε ως Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της Ουνέσκο το 1992.
Σήμερα αυτό το γραφικό λιμανάκι σφύζει από ζωή και τουρισμό. Όμως, πίσω από τη βιτρίνα του καλοκαιρινού παραδείσου, οι κάτοικοι ζουν με δυσκολίες που σπάνια γίνονται πρωτοσέλιδο. Από την υγεία που χωλαίνει, με ένα νοσοκομείο που δεν μπορεί να καλύψει ούτε τα βασικά, μέχρι τα ακριβά εισιτήρια που αποκόπτουν το νησί από την υπόλοιπη Ελλάδα, η καθημερινότητα εδώ είναι γεμάτη εμπόδια. Ακόμα πιο συγκλονιστική είναι η εικόνα του δημοτικού σχολείου στο Πυθαγόρειο (και όχι μόνο σε αυτό): παιδιά που για πέντε χρόνια κάνουν μάθημα μέσα σε κοντέινερ, μέσα στο κρύο, τη βροχή, το θόρυβο και την αναμονή.
Γιατί; Διότι η Σάμος ακόμη μετρά τις πληγές της από τον φονικό σεισμό του 2020. Στο Άνω Βαθύ και τα Κονταίικα, οικογένειες ζουν ακόμα σε κοντέινερ – όχι προσωρινά, αλλά μόνιμα. Οι μνήμες είναι νωπές και οι πληγές ανεπούλωτες και σε άλλες περιοχές όπως στο Καρλόβασι από όπου βγήκαμε ζωντανά την επόμενη ημέρα.
Κι όμως, μέσα σε όλα αυτά, υπάρχει και το φως. Από τον καπετάνιο του δρομολογίου Πυθαγόρειο-Κουσάντασι που βλέπει τον τουρισμό να γεφυρώνει χώρες, μέχρι τα παιδιά του Αθλητικού Ομίλου Πολυκράτης που κρατούν την ελπίδα ζωντανή με τον αθλητισμό. Από τους δύτες που ρισκάρουν τη ζωή τους για να σώσουν πρόσφυγες, μέχρι το Skills Factory που προσφέρει δημιουργικότητα και αξιοπρέπεια σε ανθρώπους που έχασαν τα πάντα.
Φεύγοντας από την Σάμο επιβεβαιώσαμε ότι είναι ένα νησί με ομορφιά, ιστορία και ανθρώπους που παλεύουν. Ένα νησί που δεν ξεχνά, αλλά συνεχίζει με αξιοπρέπεια, με δύναμη και, κυρίως, με την αίσθηση ότι αξίζει κάτι καλύτερο.
Το ίδιο φυσικά ισχύει και για όλη την Ελλάδα, αλλά και για την Ικαρια που βρεθήκαμε την Τετάρτη, 11 Ιουνίου. Σε αυτό το νησί που ο χρόνος κυλά αλλιώς, η ζωή μοιάζει να ακολουθεί έναν δικό της ρυθμό, πιο αργό, πιο ουσιαστικό. Οι κάτοικοι εδώ δεν βιάζονται, δεν ανησυχούν για το τι δείχνει η ώρα, κι ίσως γι’ αυτό να εξηγείται το φαινόμενο της μακροζωίας που έχει κάνει την Ικαρία παγκοσμίως γνωστή. Οι ίδιοι, με πλατύ χαμόγελο μας απαντούν: «Δεν μας καίγεται καρφί, αυτό είναι το μυστικό!».
Σε αυτό το γαλήνιο σκηνικό, ο ήχος του βιολιού του Γιάννη Ρούσσου αναστατώνει γλυκά τις καλοκαιρινές νύχτες. Είναι η ψυχή των πανηγυριών, εκεί όπου Ικαριώτες και επισκέπτες γίνονται ένα, χορεύοντας τον ικαριώτικο μέχρι να φέξει. Ο ίδιος άφησε πίσω του την Αμερική, για να επιστρέψει εκεί όπου «η καρδιά χτυπά αργά αλλά δυνατά».
Πέρα από τις μουσικές και τα πανηγύρια όμως, η Ικαρία είναι και νησί αντιθέσεων. Από τη μία, τα ιαματικά λουτρά στα Θέρμα, προσφέρουν σωματική ανακούφιση και οικονομική ανάσα. Από την άλλη, η διαχείριση απορριμμάτων στους ΧΑΔΑ παραμένει ντροπή και αγκάθι, με σκουπίδια να σχηματίζουν μικρά βουνά και την τοπική κοινωνία να φωνάζει χωρίς να ακούγεται.
Κι όμως, σε κάθε γωνιά ξεπηδούν ιστορίες ανθρώπων που προσφέρουν. Όπως οι εθελοντές πυροσβέστες, που στέκονται δίπλα στον συνάνθρωπο για να μην ξανάρθουν ποτέ μαύρες ημέρες του Ιούλη του 1993 που χάθηκαν 13 συνάνθρωποί μας. Και τι να πει συνάμα κανείς για τους γιατρούς και σε αυτή τη γωνιά της Ελλάδας -λιγοστοί, μα αεικίνητοι- δίνουν μάχη σε ένα σύστημα υγείας που καταρρέει, με περιστατικά ρουτίνας να γίνονται αιτία για αεροδιακομιδές που καθυστερούν με αποτέλεσμα πολλές φορές ακόμα και οι γιατροί να κάνουν έκκληση στο θείο.
Και από την Ικαρία ταξιδέψαμε μέσα από τα ρεπορτάζ μας και στους Φούρνους, το μικρό νησιωτικό σύμπλεγμα που μοιάζει να ξεπήδησε από μυθιστόρημα. Εκεί που αναδύονται από τον βυθό δεκάδες ναυάγια και για αυτό τόπος έχει χαρακτηριστεί «παγκόσμια πρωτεύουσα των ναυαγίων». Αυτός δεν είναι μόνο τουριστικός τίτλος είναι και πύλη σε ένα παρελθόν θαμμένο, που χάρη στην επιμονή ανθρώπων όπως ο Μάνος Μύτικας, ξαναβγαίνει στο φως.
Και κάπου ανάμεσα σε όλα αυτά, κλείσαμε την εκπομπή με έναν χορό που ίσως ακόμα κρατεί. Γιατί στην Ικαρία, κάθε πολίτης συνεχίζει τον χορό, αργά και με πάθος, χωρίς βιασύνη αλλά με ουσία. Και ίσως, τελικά, αυτό να είναι το μυστικό της ευζωίας και της μακροζωίας.
Παρασκευή και 13 εκπέμψαμε ζωντανά απο την Πάτμο, το νησί της Αποκάλυψης τα μηνύματα της οποίας μοιάζουν πιο επίκαιρα από ποτέ. Ο Άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος μας μιλά για σεισμούς, λιμούς, πολέμους και δοκιμασίες των λαών και πολλοί πιστοί τα συνδέουν όλα αυτά με το σήμερα. Από τον πόλεμο στην Ουκρανία μέχρι το μέτωπο της Μέσης Ανατολής όπου τα έθνη υποφέρουν και η γη βράζει η Αποκάλυψη δεν γεννά μόνο φόβο, αλλά και ελπίδα, ότι το φως το αληθινό του Κυρίου κατά την Δευτέρα παρουσία θα έρθει να μας λυτρώσει.
Η Πάτμος, λοιπόν, που την αποκαλούν και «Ιερουσαλήμ του Αιγαίου» μπορεί να είναι το ησυχαστήριο για πολλούς, όμως οι μόνιμοι κάτοικοι καθημερινά ξεπερνούν τα όρια της υπομονής. Το Κέντρο Υγείας του νησιού λειτουργεί πλέον με μία μόνο Γενική Γιατρό που καλείται να καλύψει όλες τις ανάγκες, κάνοντας συνεχόμενες εφημερίες ακόμα και για 7, 8 ή 10 ημέρες χωρίς διακοπή. Πρόκειται για μια εξοντωτική πραγματικότητα, που θέτει σε κίνδυνο τόσο την υγεία των κατοίκων όσο και των ίδιων των επαγγελματιών.
Οι μόνιμοι κάτοικοι του νησιού, αλλά και οι χιλιάδες επισκέπτες του καλοκαιριού, και εδώ βασίζονται σε μια υποστελεχωμένη δομή, χωρίς τις αναγκαίες ειδικότητες, χωρίς ιατρικό εξοπλισμό, χωρίς ασφάλεια. Οι αεροδιακομιδές γίνονται πια… ρουτίνα. Κι όταν ο καιρός αγριεύει, η μεταφορά με σκάφη μετατρέπεται σε επικίνδυνη αποστολή για τη ζωή των ασθενών.
Η φωνή των κατοίκων είναι κοινή: ζητούν σεβασμό και στήριξη από την Πολιτεία. Όπως λένε οι ίδιοι, μπορεί η Πάτμος να είναι ένα παγκόσμιο θρησκευτικό και τουριστικό κέντρο — αλλά το δικαίωμα στην υγεία δεν μπορεί να εξαρτάται από τον καιρό ή τις αντοχές ενός και μόνο ανθρώπου».
Η εβδομάδα που ξεκινάει αύριο θα βρει την εκπομπή στην όμορφη Τζια!
