Η επανάληψη στην αρχιτεκτονική

22.03.2007
Χαρακτηριστικό στοιχείο της αρχιτεκτονικής σύνθεσης, η επανάληψη απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή για να αναδείξει τις θετικές πλευρές της και να μην καταλήξει μονότονη και βαρετή.

Αν παρατηρήσουμε το φύλλωμα ενός δέντρου, θα διαπιστώσουμε ότι αποτελείται από χιλιάδες όμοια φύλλα. Ενδεικτικό παράδειγμα του τρόπου λειτουργίας της φύσης, η οποία ακολουθεί κανόνες τυποποίησης εμπλουτίζοντάς τους συνεχώς με παραλλαγές. Η επανάληψη τυποποιημένων στοιχείων εφαρμόζεται και στην αρχιτεκτονική σύνθεση. Η μορφή ενός αρχαίου ελληνικού ναού προκύπτει από την παράθεση όμοιων κιόνων σε ίσες αποστάσεις μεταξύ τους. Αυτή η ρυθμική επανάληψη δημιουργεί ένα χαρακτηριστικό μοτίβο που δύσκολα ξεχνιέται. Δοκιμάστε να περιγράψετε ένα πολύπλοκο κτίριο που σας έκανε εντύπωση. Θα δυσκολευτείτε να μεταδώσετε στο συνομιλητή σας την εικόνα του. Αντίθετα, ένας αρχαίος ελληνικός ναός έχει απλή, κατανοητή δομή που αποτυπώνεται εύκολα στη μνήμη. Είστε στη ρεσεψιόν ενός ξενοδοχείου. Παίρνετε το κλειδί του δωματίου σας, ανεβαίνετε στον όροφό σας και βρίσκεστε μπροστά σε ένα μακρύ διάδρομο με τυποποιημένα δωμάτια, δεξιά και αριστερά. Εύκολα και γρήγορα εντοπίζετε το δωμάτιό σας. Η τυποποίηση και η επανάληψη επομένως διευκολύνουν την καθημερινή ζωή μας, καθώς επίσης απλουστεύουν ό,τι αφορά τον κατασκευαστικό τομέα.

Αν εξετάσουμε προσεκτικά ένα παραδοσιακό οικισμό, έκπληκτοι θα διαπιστώσουμε ότι αποτελείται από παρόμοιους, επαναλαμβανόμενους τύπους σπιτιών.

Τα προκατασκευασμένα κτίρια αποτελούνται από τυποποιημένα στοιχεία που παράγονται βιομηχανικά και συναρμολογούνται στο εργοτάξιο, επιταχύνοντας το χρόνο κατασκευής. Οι πολυκατοικίες με παρόμοιους ορόφους παρουσιάζουν λιγότερα προβλήματα, καθώς οι υγροί χώροι των λουτρών βρίσκονται ο ένας κάτω από τον άλλο. Και όμως, το ευρύ κοινό αντιμετωπίζει αρνητικά την τυποποίηση και την επανάληψη και τούτο γιατί συχνά καταλήγουν σε μονότονα και ανιαρά αποτελέσματα. Παρατηρήστε τις εργατικές πολυκατοικίες. Ομοιόμορφα κτίρια, διατεταγμένα σε κανονικές αποστάσεις μεταξύ τους. Κάθε διαμέρισμα έχει ικανοποιητικό αερισμό και φωτισμό, καλή διαρρύθμιση, ενώ το σύνολο αξιοποιεί με ορθολογισμό το διαθέσιμο χώρο. Εκείνο που ενοχλεί είναι ακριβώς η ομοιομορφία του συγκροτήματος, εξαιτίας της οποίας χάνεται η ταυτότητα και η ιδιαιτερότητα του κάθε ατόμου. Αν εξετάσουμε προσεκτικά ένα παραδοσιακό οικισμό, έκπληκτοι θα διαπιστώσουμε ότι αποτελείται από παρόμοιους, επαναλαμβανόμενους τύπους σπιτιών. Σε αυτή την περίπτωση η επανάληψη όχι μόνο δε δημιουργεί μονότονη ομοιομορφία, αλλά χαρίζει μια αξιοθαύμαστη συνοχή στο σύνολο. Οι παραδοσιακοί οικισμοί μας συγκινούν σαν οικιστικά σύνολα με ενότητα ύφους. Συνεπώς, η ρυθμική επανάληψη απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή ώστε να αναδείξει τα θετικά στοιχεία του αρχιτεκτονικού σχεδιασμού.

Στις σύγχρονες, χαοτικές πόλεις η ρυθμική επανάληψη μπορεί να επιφέρει την τάξη και να οργανώσει το οικιστικό περιβάλλον. Ποια είναι όμως τα στοιχεία ενός κτιρίου που μπορούν να επαναληφθούν; Τα κουφώματα είναι ένα τέτοιο στοιχείο. Κουφώματα ίδιων διαστάσεων, σε κανονικές αποστάσεις μεταξύ τους δημιουργούν μια ισορροπημένη πρόσοψη. Στα κλασικά κτίρια έχουν χρησιμοποιηθεί διάφορες τεχνικές για να αποφευχθεί η μονοτονία, όπως η διαφοροποίησή τους ανά όροφο με άλλο τύπο πλαισίων και κορνιζών. Αλλα επαναλαμβανόμενα στοιχεία είναι οι εξώστες, οι κίονες, οι καμάρες, οι στέγες, αλλά ακόμα και σχήματα, φόρμες και χρωματισμοί.

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΣΤΗΝ ΙΔΙΑ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ