Τον γνωρίσαμε και τον λατρέψαμε μέσα από την υπέροχη μουσική που συνέθεσε για την «Η διπλή ζωή της Βερόνικα» του Κριστόφ Κισλόφσκι, όταν με το ψευδώνυμο Βαν ντε Μπαντεμάγερ υπέγραφε ένα από τα ομορφότερα κινηματογραφικά θέματα όπως είναι το «Concerto in e minor, Version 1798». Ο Ζμπίγκνιου Πράισνερ έχει έκτοτε μονοπωλήσει το ενδιαφέρον των κινηματογραφόφιλων, και όχι μόνο βεβαίως, με τις περίφημες συνεργασίες του και στις άλλες ταινίες του Κισλόφσκι («Ο δεκάλογος», «Μικρή ιστορία για ένα φόνο», «Τα τρία χρώματα: Μπλε, Λευκό, Κόκκινο»), καθώς και σε ταινίες άλλων σημαντικών σκηνοθετών, όπως το «Europa Europa» της Ανιέσκα Χόλαντ, το «Μοιραίο πάθος» του Λουί Μαλ, το «Όταν ένας άντρας αγαπά μια γυναίκα» του Λούις Μαντόκι καθώς και το «Κουαρτέτο σε τέσσερις κινήσεις» της Λουκίας Ρικάκη.

Στις 10 Σεπτεμβρίου θα δώσει μία μοναδική συναυλία στο θέατρο Γης στη Θεσσαλονίκη για να μας παρουσιάσει ένα νέο έργο με την τραγουδίστρια των Madredeus, Teresa Salgueiro, αλλά και όλα τα αγαπημένα θέματα των ταινιών...

Πως αποφασίσατε να κάνετε καριέρα σαν συνθέτης;

Δεν πήγα σε κανένα ωδείο, αλλά επειδή η αγάπη μου για την μουσική είναι μεγάλη κατάφερα όχι απλά να διαβάζω και να γράφω νότες, αλλά και να συνθέτω ολόκληρα συμφωνικά έργα. Κύρια επιρροή στο έργο μου, είναι Πολωνοί συνθέτες του 19ου αιώνα, αλλά και κλασικοί συνθέτες, όπως ο Σιμπέλιους και ο Παγκανίνι. Είμαι λάτρης της μελωδίας και της κλασικής φόρμας στην μουσική, ενώ αποφεύγω τους νεωτερισμούς και τον μοντέρνο προσανατολισμό και τον πειραματισμό στον ήχο.

Και πως γνωρίσατε τον Κισλόφκσι;

Το 1981 έγραψα την πρώτη κινηματογραφική μουσική για την ταινία του Αντονι Κράουζε «Δελτίο Καιρού». Εκεί με πρόσεξε ο Κισλόφσκι και μου πρότεινε να συνεργαστούμε για την ταινία που ετοίμαζε εκείνο τον καιρό με τίτλο «Χωρίς τέλος», μια μεταφυσική πολιτική ταινία, που έτυχε να πολεμηθεί τόσο από το πολιτικό κατεστημένο όσο και από την Καθολική Εκκλησία της Πολωνίας. Εμείς όμως βέβαια δεν πτοηθήκαμε και κάναμε το επόμενο βήμα, αυτό που μας χάρισε τη διεθνή αναγνώριση, τις διθυραμβικές κριτικές και τα βραβεία σε διάφορα φεστιβάλ και διοργανώσεις. Επρόκειτο για μια σειρά από 10 σπονδυλωτές ιστορίες με κύριο άξονα το γραπτό δίκαιο που απέδωσε ο Θεός στους ανθρώπους μέσω του Μωυσή και τίτλος της «Ο δεκάλογος». Αργότερα ήρθαν και όλες οι άλλες μεγάλες επιτυχίες. Όλες παρέα με τον Κισλόφσκι.

Πως αισθάνεστε σήμερα με το γεγονός αυτής της συνεργασίας;

Είναι από τα πιο ουσιαστικά πράγματα που έχω κάνει στην καριέρα μου. Ο ιδανικός συνεργάτης, κυρίως όμως ένας πολύ καλός φίλος. Ήξερε πολύ καλά τι ήθελε και εγώ γνώριζα πώς να του το δώσω. Ένας μεγάλος οραματιστής. Θεωρώ τιμή μου τη συνεργασία μαζί του. Ήξερα από την αρχή της συνεργασίας μας ότι κάτι τέτοιο θα μου συνέβαινε μόνο μία φορά στη ζωή μου. Πρώτον με έμαθε να σκέφτομαι. Δεύτερον να προσπαθώ να περιγράψω τον κόσμο γύρω μου και τρίτον, ό,τι κάνω, να το αντιμετωπίζω με σοβαρότητα και ακρίβεια. Αλλά το κυριότερο, ότι πάντα πρέπει να συνεργάζεσαι με ανθρώπους πολύ πιο έμπειρους και γνώστες από εσένα, γιατί αυτός είναι ο μόνος τρόπος για να εξελίσσεσαι και να μαθαίνεις. Δεν θα πρέπει να τους φοβάσαι, επειδή είναι καλύτεροι ή πιο διάσημοι από εσένα. Αυτοί είναι οι πραγματικοί φίλοι σου.
Αυτός με έμαθε και την ελευθερία της έκφρασης. Το νόημα της τέχνης είναι η ελευθερία, η ελευθερία έκφρασης. Η τέχνη δεν μπορεί να δεσμευθεί όπου και αν παράγεται...

Πως βλέπετε την σημερινή κοινωνία; Και πως είναι η μουσική μέσα σε αυτήν την κοινωνία; Εχει μείνει αυτή η ουσιαστική σχέση ακροατή και μουσικού, όπως παλιά;

Ανησυχώ με τα γεγονότα που συμβαίνουν γύρω μου και πιστεύω ότι το μέλλον είναι αβέβαιο. Βλέπω παραδείγματα που η τεχνολογία υπερβαίνει τον καλλιτέχνη και αυτό το θεωρώ δυστυχία. Δε με ενδιαφέρει να αντικαταστήσω την ορχήστρα με ηλεκτρονικά όργανα. Απλώς θέλω να τα χρησιμοποιώ για το πεδίο των ήχων που δεν μπορεί να παράγει μια συμφωνική ορχήστρα. Είμαστε όλοι μάρτυρες μιας ταχύτατα αναπτυσσόμενης τεχνολογικής εξέλιξης. Όμως, παρά την έκρηξη στα μέσα επικοινωνίας, τα κινητά τηλέφωνα και το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο, με τα οποία έχουμε τη δυνατότητα συνεχούς επαφής, δεν επικοινωνούμε, δεν κάνουμε διάλογο, δεν πλησιάζουμε ο ένας τον άλλον. Γινόμαστε όλο και πιο μοναχικοί, όλο και πιο δυστυχισμένοι.
Δεν μου αρέσει όλο αυτό το ετοιματζίδικο που μας έχει κατακλύσει και έχει περάσει και στην μουσική. Μου πρότειναν να γράψω μουσική για το Χόλιγουντ. Δεν μπορώ να γράψω μουσική για κάτι που δεν με αφορά. Καταλαβαίνω πολύ καλά ότι πρόκειται για πολλά χρήματα, δεν μπορεί όμως ένα υπέρογκο ποσό να είναι και αυτοσκοπός. Θεωρώ αυτές τις καταστάσεις ανεξέλεγκτες, κανένας δεν ξέρει σε αυτές τις παραγωγές για τι πράγμα μιλάνε, ποιος θα είναι ο σκηνοθέτης, ποιοι θα συμμετέχουν. Παίρνεις τα χρήματα και στη συνέχεια δεν ξέρεις τι να κάνεις εκτός από το περιμένεις την επόμενη παραγγελία. Δεν μπορεί να υπάρχει πρόοδος όμως έτσι σε κανένα επίπεδο.

Και τι έχετε να προτείνετε;

Θα μείνω αιώνιος εραστής της έμπνευσης και της αγάπης για την δημιουργία. Η ζωή είναι πιο έξυπνη από εμάς και δημιουργεί καταστάσεις πιο ενδιαφέρουσες από αυτές που εμείς θα μπορούσα να επινοήσουμε.

Πως γράφετε μουσική;

Δεν υπάρχει συγκεκριμένος τρόπος και άλλωστε παίζει σημαντικό ρόλο κάθε φορά ο λόγος για τον οποίο συνθέτω. Όταν πρόκειται για τον κινηματογράφο, όπως καταλαβαίνετε, έχω συνεχή επαφή με τον σκηνοθέτη και τον σεναριογράφο. Στην περίπτωση όμως που οι συνθέσεις μου αφορούν τη δισκογραφία και μόνο, τότε μου αρκεί να καθίσω μπροστά στο πιάνο και να ακολουθήσω το ένστικτό μου.

Με αγάπη άλλωστε γράψατε και το προηγούμενο έργο σας, το «Requiem for a Friend» το οποίο αφιερώσατε στο φίλο σας Κριστόφ Κισλόφσκι..

Είναι αρκετά δύσκολο να μιλάω για το έργο αυτό γιατί πρωταρχικά το είχαμε σχεδιάσει μαζί με τον Κισλόφσκι. Πού να ήξερα ότι θα το αφιέρωνα σε αυτόν. Με καθησυχάζει απλώς το γεγονός ότι το αποτέλεσμα είναι πολύ κοντά σε ό,τι είχαμε σκεφθεί. Όσο για την αγάπη αλλά και άλλες μεγάλες αξίες, πιστεύω πως είναι ό,τι σημαντικότερο για να αναφερθεί κανείς στην τέχνη.

Ποιος είναι ο καλλιτέχνης που εκτιμάτε ιδιαίτερα στον χώρο της κινηματογραφικής μουσικής;

Είναι πολλοί, δεν ξέρω αν μπορώ να θυμηθώ καν τα ονόματά τους. Θα έλεγα με σιγουριά το όνομα του Ένιο Μορικόνε. Το πρόβλημα για μένα είναι ότι πολλές σημαντικές μουσικές γράφονται για αδιάφορες ταινίες, μουσικές που τελικά λειτουργούν μόνο έξω από τις κινηματογραφικές αίθουσες.

Επιμέλεια: Γεωργία Οικονόμου