Με τον... φακό του Ζογγολόπουλου

20.10.2008
«Ζωγράφιζα στην Ακρόπολη με μολύβι και χαρτί, και μάλιστα με πολλή όρεξη και κουράγιο και πείσμα έκανα σχέδια. Ενα βράδυ, ξεχάστηκα... Εκλεισε η Ακρόπολη, πού να βγω; Εμεινα στα μάρμαρα της Ακροπόλεως κάτω από τις δωρικές κολόνες. Φυσικά το μάρμαρο έκαιγε απ τον ήλιο. Ξάπλωσα πολύ ωραία, κοιμήθηκα, και το πρωί με ξύπνησαν».

«Ζωγράφιζα στην Ακρόπολη με μολύβι και χαρτί, και μάλιστα με πολλή όρεξη και κουράγιο και πείσμα έκανα σχέδια. Ενα βράδυ, ξεχάστηκα... Εκλεισε η Ακρόπολη, πού να βγω; Εμεινα στα μάρμαρα της Ακροπόλεως κάτω από τις δωρικές κολόνες. Φυσικά το μάρμαρο έκαιγε απ τον ήλιο. Ξάπλωσα πολύ ωραία, κοιμήθηκα, και το πρωί με ξύπνησαν».

Ετσι, έλεγε στην εκπομπή «Παρασκήνιο» το 1999 ο Γιώργος Ζογγολόπουλος, πέντε χρόνια πριν φύγει από τα εγκόσμια, έχοντας διανύσει σ' αυτά 101 χρόνια.

Αυτόν τον ακάματο και πολυπράγμονα, μαχητικό, εφευρετικό και πρωτότυπο καλλιτέχνη θα ξαναθυμηθούμε στην πρώτη από τον θάνατό του, το 2004, αναδρομική έκθεση στο Μέγαρο Μουσικής (4 Νοεμβρίου - 31 Ιανουαρίου).

Θα ξαναδούμε τις ποιητικές, διαφανείς και μετέωρες ομπρέλες του, τους περίφημους φακούς του κι άλλα γλυπτά του, κάποια κινητικά, μεγάλων διαστάσεων, αλλά πάντα αέρινα, γιατί καθώς έλεγε «όσο εγώ βαραίνω τόσο πιο ελαφρά έργα κάνω». Η σπάνια αρετή του ήταν η μετάλλαξη του σκληρού υλικού σε τρυφερή και αέρινη πρόταση.

Συνολικά θα συγκεντρωθούν 54 γλυπτά, προερχόμενα, εκτός από δέκα της συλλογής Πορταλάκη, από το ομώνυμο Ιδρυμα, το τελευταίο έργο του Ζογγολόπουλου, που εδρεύει στο σπίτι του στο Ψυχικό και η έκθεση αποτελεί την πρώτη του εμφάνιση.

Η ιδιοτυπία της έκθεσης είναι ότι θα παρουσιάζει, όπως μας λέει η επιμελήτρια Εφη Ανδρεάδη, όλο το φάσμα της ποικιλόμορφης καλλιτεχνικής διαδρομής του Ζογγολόπουλου. Ετσι, ανάμεσα στα γλυπτά, θα δούμε 28 ζωγραφικά έργα του, άγνωστα στο ευρύ κοινό, τα οποία, εκτός από τα αρχικά που υπακούουν στον ρεαλισμό, τα υπόλοιπα, από τη δεκαετία και μετά, αναπτύσσουν τις αφαιρετικές τάσεις της γλυπτικής του. Παιχνίδια γεωμετρικών σχημάτων και χρωματικών αρμονιών, κατά έναν τρόπο συμπληρώνουν εννοιολογικά τη γλυπτική του. Ο Ζογγολόπουλος δεν σπούδασε ποτέ αρχιτεκτονική, αλλά ασχολήθηκε με αυτήν ως αυτοδίδακτος.

Θα δειχτούν κάποιες αρχιτεκτονικές μελέτες του που παρουσιάζονται για πρώτη φορά. Ανάμεσά τους, για κάποια σχολεία, όταν συνεργάστηκε με τον Οργανισμό Σχολικών Κτιρίων, όπως το Δημοτικό της Κηφισιάς, σε ύφος μπαουχάουζ, ή το σχολείο της Αρτας. Επίσης, για εκκλησίες, όπως αυτή στην Πέρδικα Αίγινας.

Ο ΠΟΣΕΙΔΩΝΑΣ ΚΑΙ Η ΟΜΟΝΟΙΑ
Αλλη σημαντική πρωτιά της έκθεσης Ζογγολόπουλου είναι η παρουσίαση σχεδίων για μνημεία, συνδυασμένων με μακέτες τους. Ετσι θα δούμε πώς θα ήταν η πλατεία Ομονοίας αν διαμορφωνόταν εξ ολοκλήρου, με βάση την πρόταση του γλύπτη (Α' Βραβείο, 1958-1960).

Στην είσοδο του Μεγάρου θα στηθεί ο «Ποσειδώνας» τον οποίο ο ίδιος ονειρευόταν ανάμεσα σε πίδακες στην Ομόνοια. Θα δούμε, επίσης, κι άλλες προτάσεις του για δημόσιους χώρους που δεν ευδοκίμησαν, παρότι κέρδισαν το Α' Βραβείο, όπως για την πλατεία Κλαυθμώνος (1981, αντ αυτού στήθηκε κάτι άλλο που έχει συγκεντρώσει τα πιο δυσμενή σχόλια) ή το Μνημείο Εθνικής Αντίστασης στον Γοργοπόταμο (1984).

Στο Συμβούλιο Υπουργών στις Βρυξέλλες, τουλάχιστον, δεν υλοποιήθηκε η πρότασή του (έργο με τρεις ρόδες, κινητικό με νερό, που θα στηθεί επίσης έξω από το Μέγαρο), αλλά οι Ομπρέλες που είχε παρουσιάσει στην Μπιενάλε Βενετίας, στην οποία είχε συμμετάσχει πολλές φορές.

Ε, Δ. Ρουμπούλα