Η οξεία σκωληκοειδίτιδα αποτελεί μία από τις συχνότερες επείγουσες καταστάσεις στη χειρουργική. Ωστόσο, επειδή είναι ύπουλη, πονηρή και αιφνίδια, μπορεί να ξεγελάσει ακόμα και τους γιατρούς και, παρά τη σύγχρονη τεχνολογία, να ξεφύγει συχνά από τη διάγνωση. Επειδή λοιπόν η έγκαιρη χειρουργική αντιμετώπισή της είναι ζωτικής σημασίας, ζητήσαμε από τον χειρουργό κ. Νικόλαο Μπουραντά να μας διαφωτίσει σχετικά με τις ιδιαιτερότητες της νόσου αλλά και τις εξελίξεις στις μεθόδους αντιμετώπισής της.

Ποια είναι τα ανησυχητικά συμπτώματα που προειδοποιούν για οξεία σκωληκοειδίτιδα;

Το πιο συχνό «σύμπτωμα» που οδηγεί στο γιατρό είναι ο κοιλιακός πόνος, που μάλιστα εστιάζεται στο κατώτερο δεξιό τμήμα της κοιλιακής χώρας. Συνήθως συνοδεύεται από ανορεξία και τάση για εμετό. Όμως στην πραγματικότητα αρκετές ώρες πριν ο πόνος εντοπιστεί στο σημείο που αναφέραμε, η κατάσταση ξεκινά με έναν άτυπο ελαφρύ πόνο στο κέντρο της κοιλιάς (περιομφαλικά) και κακοδιαθεσία.

Σε ποιες περιπτώσεις η οξεία σκωληκοειδίτιδα στα παιδιά μπορεί να ξεγελάσει τους γιατρούς και να ξεφύγει από τη διάγνωση;

Τα μικρά παιδιά, ειδικά κάτω των 4 ετών, αποτελούν την πιο «δύσκολη» ομάδα για την έγκαιρη διάγνωση, δεδομένου ότι η επικοινωνία δεν είναι εύκολη, τα συμπτώματα δεν είναι πάντα τυπικά, το παιδί «δεν ξέρει τι του φταίει», έχει αρκετές «αντοχές» και αργεί να παραπονεθεί στους γονείς που θα το φέρουν στον ειδικό. Γι’ αυτό και σε αυτό το ηλικιακό γκρουπ εμφανίζεται διεθνώς το μεγαλύτερο ποσοστό περιτονίτιδας από σκωληκοειδίτιδα, διότι αργεί η διάγνωση. Επίσης, στα παιδιά οι συχνές ιώσεις, που πολύ συχνά συνοδεύονται από κοιλιακό πόνο (μεσεντέρια αδενίτιδα), αλλά και οι σχετικά συχνές γαστρεντερίτιδες που εμφανίζονται σε αυτά μπορούν να παρασύρουν γονείς ή και γιατρούς ούτως ώστε να μην δώσουν τη δέουσα σημασία.

Πώς γίνεται η διάγνωση της πάθησης;

Ο ακρογωνιαίος λίθος στη διάγνωση της οξείας σκωληκοειδίτιδος είναι η κλινική εξέταση και μόνο! Με άλλα λόγια, η σωστή λήψη του ιστορικού και κυρίως «το χέρι» του ειδικού που θα εξετάσει τον ασθενή θα οδηγήσουν στην ορθή διάγνωση.

Τι εξετάσεις συστήνονται;

Συνήθως γίνεται γενική εξέταση αίματος, γενική εξέταση ούρων, CRP, ενώ τα τελευταία χρόνια το υπερηχοτομογράφημα και κυρίως η αξονική τομογραφία βοηθούν πολύ στη διάγνωση.

Πού οφείλεται συνήθως η έναρξη της φλεγμονής;

Όπως γνωρίζουμε, η σκωληκοειδής απόφυση είναι ένα μικρό σωληνοειδές όργανο που βρίσκεται στο αρχικό τμήμα του παχέος εντέρου. Η απόφραξη του αυλού του οργάνου είναι η κυρίαρχη αιτία που προκαλεί την έναρξη της φλεγμονής του. Συνήθως ευθύνεται κάποιος κοπρόλιθος και, σπανιότερα, η υπερτροφία του ίδιου του λεμφικού ιστού, υπολείμματα από φυτικές ίνες ή σπόροι φρούτων ή ακόμη εντερικά παράσιτα, ιδιαίτερα ασκαρίδες. Μεγάλη σημασία έχουν τα κουκούτσια των φρούτων, λεμονιών, πορτοκαλιών (κ.λπ.) και πρέπει να αποτρέπουμε κατά το δυνατόν τα παιδιά από το να τα καταπίνουν.

Πώς αντιμετωπίζεται;

Η αφαίρεση του οργάνου που φλεγμαίνει είναι και η θεραπεία του προβλήματος. Η οξεία σκωληκοειδίτιδα, λοιπόν, είναι μια κατάσταση που αντιμετωπίζεται μόνο χειρουργικά. Η επέμβαση γίνεται συνήθως με τον κλασικό (ανοιχτό) τρόπο, που συνεπάγεται μια τομή 3-5 εκμ., ή λαπαροσκοπικά και ρομποτικά.

Αν πρόκειται για παιδί, η επέμβαση είναι καλύτερα να γίνει με την κλασική «ανοιχτή» μέθοδο ή λαπαροσκοπικά;

Σήμερα που υπάρχει αρκετή εμπειρία και στη λαπαροσκοπική παιδοχειρουργική και οι δύο επιλογές είναι αποδεκτές. Η απόφαση λαμβάνεται από το γιατρό σε συνεννόηση με τους κηδεμόνες.

Ποια είναι τα πλεονεκτήματα της λαπαροσκοπικής μεθόδου;

Τα πλεονεκτήματα που προσφέρει η λαπαροσκοπική μέθοδος (και τον τελευταίο καιρό η ρομποτική σκωληκοειδεκτομή) είναι:

• Καλύτερο αισθητικό αποτέλεσμα, δεδομένου ότι απαιτεί 3 μικρές τομές μήκους 0,5-1 εκμ. σε σύγκριση με την ανοιχτή μέθοδο που απαιτεί μία τομή μήκους 3-7 εκμ.
• Σχετικά λιγότερο μετεγχειρητικό πόνο.
• Συνήθως μικρότερη νοσηλεία κατά 1-2 ημέρες.
• Ταχύτερη ανάρρωση.
• Τη δυνατότητα στο χειρουργό να «δει» σχεδόν όλα τα ενδοκοιλιακά όργανα και κυρίως αυτά της πυέλου (ωοθήκες, σάλπιγγες, μήτρα) στις γυναίκες και να εκτελέσει και σε αυτά θεραπευτικούς χειρισμούς αν απαιτείται.

Θα λέγατε, λοιπόν, ότι η λαπαροσκοπική μέθοδος θεωρείται η πιο ενδεδειγμένη για τη σκωληκοειδεκτομή;

Παρά τα πλεονεκτήματά της, η λαπαροσκοπική (ή και ρομποτική) μέθοδος απέχει ακόμα από το να θεωρηθεί η ενδεδειγμένη και προτιμητέα μέθοδος για την αντιμετώπιση της οξείας σκωληκοειδίτιδος σε σύγκριση με την ανοιχτή επέμβαση. Δεδομένου ότι αφενός τα πλεονεκτήματά της δεν την καθιστούν σαφώς καλύτερη και αφετέρου προϋποθέτει εξειδικευμένη εμπειρία του χειρουργού. Επίσης η λαπαροσκοπική μέθοδος απαιτεί την ύπαρξη συγκεκριμένου εξοπλισμού, διαθέσιμου ανά πάσα στιγμή στο νοσοκομείο, και παρουσία εκπαιδευμένου προσωπικού, που δεν είναι πάντα δυνατά σε όλα τα νοσοκομεία, ειδικά να λάβουμε υπόψη μας και το γεγονός ότι η σκωληκοειδεκτομή συνήθως είναι μια επείγουσα επέμβαση που εκτελείται «εκτός ωραρίου» ή και τις μεταμεσονύκτιες ώρες.

Πότε η σκωληκοειδίτιδα εξελίσσεται σε περιτονίτιδα;

Αν η οξεία σκωληκοειδίτιδα δεν διαγνωστεί και αντιμετωπιστεί εγκαίρως, τότε είναι πιθανό να συμβεί ρήξη της σκωληκοειδούς, με αποτέλεσμα την έξοδο του περιεχομένου της (δηλ. κοπρανώδους υλικού) στην κοιλιά και επακόλουθη περιτονίτιδα.

Μπες σε υποψίες αν νιώσεις…

• Πόνο στην κοιλιά, αρχικά διάχυτο γύρω από τον αφαλό. Σταδιακά στη δεξιά πλευρά της κοιλιάς, για αρκετές ώρες, χωρίς υποχρεωτικά να είναι έντονος, αλλά συνεχόμενος.
• Eμετό ή τάση για εμετό.
• Πιθανότητα ανορεξίας.
• Πιθανό χαμηλό πυρετό (γύρω στους 37,5ΟC).
• Επιδείνωση του πόνου με τις κινήσεις ή το βήχα. O πόνος μπορεί να αντανακλάται στη μέση. Επίσης, μπορεί να συνυπάρχει πόνος κατά την ούρηση.

ΠPOΣOXH: Στα παιδιά, και ιδίως κάτω των δύο ετών, ο πυρετός, οι εμετοί και ο πόνος στην κοιλιά είναι λιγότερο χαρακτηριστικά (καθώς σε αυτή την ηλικία πονούν συχνά στην κοιλιά ή κάνουν εμετούς) κι έτσι η διάγνωση μπορεί να καθυστερήσει. Εάν το παιδί παραπονιέται για πόνο που διαρκεί –και μάλιστα εάν ο πόνος γίνεται πιο έντονος όταν του ζητήσεις να χοροπηδήσει–, επικοινώνησε αμέσως με τον παιδίατρο. Επίσης, δεν πρέπει να δίνεις παυσίπονα ή αντιπυρετικά γιατί μπορεί να καλύψουν την εικόνα του προβλήματος και έτσι να χαθεί πολύτιμος χρόνος.

ΑΠΟ ΤΗ ΡΙΤΑ ΒΕΛΩΝΗ

Πρώτη δημοσίευση: Περιοδικό Αρμονία, τεύχος 152

Update: Μάρτιος 2016.