Από τον Γιώργο Πανόπουλο
oDamien Hirst λέει στο Time: «Οταν άρχισα να ζωγραφίζω έκανα κάτι απαίσιους πίνακες α λα Bacon, που ήταν κακές απομιμήσεις του. Ετσι, τα παράτησα». Παρακάμπτοντας τις γκαλερί που παίρνουν δυσβάσταχτα ποσά από τον καλλιτέχνη σε κάθε πώληση έργου του, ο Hirst έβγαλε σε δημοπρασία τα 223 έργα του στο Sotheby’s συγκεντρώνοντας σε δύο μέρες 198 εκατομμύρια δολάρια. Οικονομική κρίση; Ποια οικονομική κρίση;
Ο μοντέρνος δημιουργός δεν ξέρει να ζωγραφίζει, είναι αγαπημένο παιδί ενός διαφημιστή (του Saatchi), έχει 120 βοηθούς που εργάζονται για να υλοποιήσουν τις συλλήψεις του, τα έργα του είναι σειρές με νεκρά ζώα (καρχαρίες, αγελάδες και πρόβατα σε φορμαλδεΰδη) και τα media τρελαίνονται είτε να τον κράζουν είτε να τον επευφημούν.
Ο μοντέρνος δημιουργός δεν είναι Δημιουργός αλλά trade mark βιομηχανία, όπως η Coca Cola και τα McDonalds. «Εδώ και σαράντα χρόνια», έγραφε το 1978 ο Κορνήλιος Καστοριάδης, «με βασανίζει αυτό το πρόβλημα: γιατί το ίδιο κομμάτι, ας πούμε η Σονάτα για πιάνο αρ. 32 του Μπετόβεν, αν είχε γραφτεί από κάποιον σύγχρονο θα θεωρείτο κάτι το απλώς ευχάριστο και αν ανακαλυπτόταν ξαφνικά σε μια σοφίτα της Βιέννης, αθάνατο αριστούργημα;».
Ολοι συμφωνούμε πλέον ότι η μεγάλη Τέχνη, οποιαδήποτε πρωτοπορία, τελείωσε στη δεκαετία του ‘30. Ποιος είναι σημαντικός και καινοτόμος μετά τους Proust, Joyce, Kandinsky, Kafka, Reinhart, τους υπερρεαλιστές, τους ντανταϊστές, τον Schoenberg και τον Berg, τον Einstein, τον Planck, τον Heisenberg;
Από το 1400 μέχρι το 1930, σε έναν κόσμο λιγότερο πολιτισμένο και εγγράμματο, συναντάμε μια ιδιοφυΐα κάθε πέντε χρόνια. Εδώ και 80 χρόνια σε έναν κόσμο τριών, τεσσάρων, πέντε, έξι δισεκατομμυρίων αδυνατούμε να σκεφθούμε κάποιον που το έργο του θα υπάρχει έπειτα από πενήντα χρόνια -σαφώς υπάρχουν και σήμερα έργα που συγκινούν, αλλά ποιοι μένουν;
Η Τέχνη ως εμπόρευμα δημιουργείται ώστε να μη διαρκέσει. Ακόμα όμως και στην ελαχιστότατη πιθανότητα να δημιουργηθεί ένα μεγάλο έργο Τέχνης, αφορά κανέναν; Το 99% προτιμά να αποβλακωθεί μπροστά στην τηλεόραση με ριάλιτι και τηλεπαιχνίδια, να εξαγριώνεται στα γήπεδα, να τζογάρει για να κερδίσει ό,τι του υπόσχονται ως παράδεισο, να διαβάσει κουτσομπολίστικα περιοδικά, να ξεχαστεί. Το ανθρώπινο ζώο ρέπει στην τεμπελιά και χρειάζεται τρομακτική δύναμη για να το ξεκολλήσεις από την κινούμενη άμμο τού καταναλωτισμού.
Το να λύσεις μια εξίσωση, να μάθεις μια ξένη γλώσσα, να διαβάσεις ένα φιλοσοφικό κείμενο, χρειάζονται ιδιαίτερη προσπάθεια και δεν είναι καθόλου εύκολη υπόθεση. Τι μπορείς να απαντήσεις στην ερώτηση: «τι μου προσφέρουν όλα αυτά»; Ο Διαφωτισμός έκανε μια τεράστια προσπάθεια να ανεβάσει το ποσοστό των ανθρώπων που ενδιαφέρονται για τον πολιτισμό, τη δημιουργία, την εσωτερική εξέλιξη. Απέτυχε.
Σήμερα, ένας γιατρός, ένας δικηγόρος, ένας ηθοποιός, ένας δημιουργός δεν είναι γιατρός, δικηγόρος, ηθοποιός ή δημιουργός αλλά κάνει καριέρα γιατρού, δικηγόρου, ηθοποιού. Η πλειονότητα προτιμά φαστ φουντ και ίσως να μπορούμε να μιλήσουμε για μικρομεσαίωνα βαρβαρότητας. Αλλά και πάλι δεν ξέρω. Ειλικρινά δεν ξέρω
Ποιός είναι σημαντικός και καινοτόμος μετά τους Proust, Joyce, Kandinsky, Kafka, Reinhart, τους υπερρεαλιστές, τους ντανταϊστές, τον Heisenberg;
