Η Μέριλιν και η ξυπόλητη χορεύτρια

13.10.2008
Η Μέριλιν Μονρόε τραγουδάει για τα αμερικανικά στρατεύματα στην Κορέα τη δεκαετία του 50 σε μια φωτογραφία που είχε τραβήξει ένας στρατιώτης. Η Αμερικανίδα ηθοποιός είχε περιγράψει αυτήν τη συναυλία ως «το καλύτερο πράγμα που μου έχει συμβεί ποτέ». «Ποτέ πριν δεν είχα νιώσει σταρ στην καρδιά μου», είχε εξομολογηθεί η Μέριλιν σε έναν φίλο μιλώντας για εκείνη τη στιγμή.

Η Μέριλιν Μονρόε τραγουδάει για τα αμερικανικά στρατεύματα στην Κορέα τη δεκαετία του 50 σε μια φωτογραφία που είχε τραβήξει ένας στρατιώτης. Η Αμερικανίδα ηθοποιός είχε περιγράψει αυτήν τη συναυλία ως «το καλύτερο πράγμα που μου έχει συμβεί ποτέ». «Ποτέ πριν δεν είχα νιώσει σταρ στην καρδιά μου», είχε εξομολογηθεί η Μέριλιν σε έναν φίλο μιλώντας για εκείνη τη στιγμή. «Ηταν τόσο όμορφα να κοιτάω κάτω και να βλέπω έναν σύντροφο να μου χαμογελάει».

Είτε το γνώριζε είτε όχι, η Μέριλιν Μονρόε εκείνη τη στιγμή έγραφε ιστορία. Οπως και δεκάδες ακόμα γυναίκες που με τη δράση τους άλλαξαν την αμερικανική -ίσως και την παγκόσμια- ιστορία. Σε αυτές τις ισχυρές Αμερικανίδες που σημάδεψαν τον 20ό αιώνα είναι αφιερωμένη η έκθεση «Women of our time» (Γυναίκες των καιρών μας), που ξεκίνησε χθες στη «Νάσιοναλ Πόρτρετ Γκάλερι» της Ουάσιγκτον.

Οι 90 εικόνες, φωτογραφίες και πορτρέτα της έκθεσης απαρτίζουν «μια πραγματική πανοπλία της γυναικείας ταυτότητας, των μαχών και των επιτευγμάτων τους στη διάρκεια του 20ού αιώνα», είπε ο διευθυντής του μουσείου Μάρτιν Σάλιβαν.

«Η έκθεση είναι μια πηγή έμπνευσης, με πολλές πλούσιες ιστορίες», σύμφωνα με την επιμελήτρια Αν Σούμαρντ. «Οι γυναίκες έχουν φωτογραφηθεί να κάνουν αυτό που κάνουν, είτε αυτό είναι η συγγραφή, η πολιτική, ο χορός, οι επιχειρήσεις, το θέαμα ή τα σπορ». Στις πρώτες εικόνες βρίσκεται ένα πορτρέτο του 1909 της κωφάλαλης και τυφλής Ελεν Κέλερ, σε ηλικία 29 ετών, να έχει στα πόδια της ένα βιβλίο με το σύστημα Μπράιγ και ένα τριαντάφυλλο.

Ηταν η γυναίκα που αν και εντάχθηκε από τα 19 της στην κατηγορία των ανθρώπων με «ειδικές ανάγκες», άρχισε να γράφει για την αναπηρία, να δίνει μάχες για τα δικαιώματά τους και να δίνει διαλέξεις σαν αυτήν της 5η Ιανουαρίου 1916 που τελείωνε ως εξής: «Μην είστε βουβοί, πειθήνιοι σκλάβοι σε έναν στρατό καταστροφής. Γίνετε ήρωες σε έναν στρατό δημιουργίας».

Οι Αμερικανίδες επαναστάτριες της τέχνης έκαναν τα πράγματα όπως εκείνες ήθελαν. Η Ισιδώρα Ντάνκαν, που τόλμησε να βγει στη σκηνή ως «ξυπόλυτη χορεύτρια», απαθανατίζεται σε φωτογραφία του 1916. Η Μπίλι Χόλιντεϊ είχε πάρει την απόφαση από τα 13 της: «Είχα απλώς αποφασίσει να μη λέω και να μην κάνω οτιδήποτε αντιτίθεται στη θέλησή μου. Τέρμα τα "σας παρακαλώ κύριε" και "ευχαριστώ κυρία". Τίποτα. Εκτός κι αν το θελα». Η Τζάνις Τσόπλιν -φωτογραφημένη από τη Λίντα ΜακΚάρτνεϊ το 1967- ήταν η πρώτη γυναίκα, τραγουδίστρια και συνθέτης που έσπασε την αποκλειστικά αντροκρατούμενη κοινότητα της ροκ.

Πάντως η αγαπημένη φωτογραφία του Σάλιβαν είναι αυτή της αναισθησιολόγου Βιρτζίνια Απγκαρ, τη στιγμή που βοηθάει να έρθει στον κόσμο ένα παιδί το 1966. Δίπλα, η Μάργκαρετ Σάνγκερ φωτογραφίζεται το 1917 με ένα τρυφερό βλέμμα. Μέσα της, όμως, κρύβει ισχυρή τη θέληση να πολεμήσει με κάθε μέσο για να ιδρύσει την πρώτη κλινική οικογενειακού προγραμματισμού.

ΟΙ ΑΦΡΟΑΜΕΡΙΚΑΝΕΣ ΚΑΙ Η ΓΑΛΛΙΔΑ

Περικυκλωμένη από λουκάνικα μέσα σε ένα μπακάλικο είναι φωτογραφημένη η Τζούλια Τσάιλντ, η πρώτη γυναίκα που έφερε τη γαλλική κουζίνα στα αμερικανικά τραπέζια μέσα από βιβλία και μια τηλεοπτική εκπομπή.

Η «μητέρα του σύγχρονου κινήματος πολιτικών δικαιωμάτων», η Αφρο-αμερικανίδα Ρόζα Παρκς φωτογραφίζεται λίγους μήνες πριν δει το όνομά της στα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων, επειδή αρνήθηκε να δώσει τη θέση της στο λεωφορείο σε κάποιον λευκό.

Και η τενίστρια Αλθια Γκίμπσον, η πρώτη Αφρο-αμερικανίδα που αγωνίστηκε σε παγκόσμιο πρωτάθλημα, απεικονίζεται την ώρα που μαθαίνει σε παιδιά από το Χάρλεμ να παίζουν τένις το 1957.

Σοφία Στυλιανού