Η κορτιζόλη είναι η βασική ορμόνη του στρες που παράγεται από τα επινεφρίδια. Τα επίπεδά της επηρεάζονται από διάφορους παράγοντες, όπως ο ύπνος, το άγχος, η άσκηση και φυσικά η διατροφή. Την κορτιζόλη την υπολογίζουμε πολύ τα τελευταία χρόνια ειδικά οι διαιτολόγοι διότι μπορεί να αποτελέσει παράγοντα που κάποιος δυσκολεύεται να χάσει βάρος ή παίρνει απότομα βάρος.
Όπως και με το σάκχαρο, έτσι και με την κορτιζόλη, υπάρχουν τροφές που μπορούν να αυξήσουν τα επίπεδά της απότομα στο αίμα, να κάνουν δηλαδή τα λεγόμενα spikes, που φέρνουν μεγαλύτερο στρες στον οργανισμό. Τέτοια τρόφιμα είναι:
1. Ζάχαρη και απλοί υδατάνθρακες
• Γλυκά, αναψυκτικά, λευκό ψωμί, λευκά ζυμαρικά
• Γιατί: Η ταχεία αύξηση του σακχάρου στο αίμα προκαλεί άμεση αντίδραση από τα επινεφρίδια, αυξάνοντας την παραγωγή κορτιζόλης.
2. Καφεΐνη
• Καφές, ενεργειακά ποτά, τσάι (ιδιαίτερα μαύρο και πράσινο σε μεγάλες ποσότητες)
• Γιατί: Η καφεΐνη μπορεί να αυξήσει προσωρινά τα επίπεδα κορτιζόλης, ειδικά αν καταναλωθεί σε μεγάλες ποσότητες ή όταν είσαι ήδη αγχωμένος.
3. Αλκοόλ
• Μπύρα, κρασί, ποτά υψηλής περιεκτικότητας σε αλκοόλ
• Γιατί: Το αλκοόλ μπορεί να διαταράξει τους κιρκάδιους ρυθμούς, να μειώσει την ποιότητα του ύπνου και να προκαλέσει αυξημένη παραγωγή κορτιζόλης.
4. Τρανς λιπαρά και επεξεργασμένα τρόφιμα
• Fast food, επεξεργασμένα γλυκά, έτοιμα σνακ
• Γιατί: Προκαλούν φλεγμονή στον οργανισμό και σχετίζονται με αυξημένη κορτιζόλη.
5. Υπερβολικό αλάτι (νάτριο)
• Έτοιμα γεύματα, chips, κονσέρβες
• Γιατί: Η αυξημένη πρόσληψη νατρίου μπορεί να επηρεάσει την ισορροπία των ηλεκτρολυτών και τη λειτουργία των επινεφριδίων, αυξάνοντας την κορτιζόλη.
Ένας άλλος παράγοντας που εκτινάσει την κορτιζόλη γιατί στρεσάρει τον οργανισμό είναι οι εξαντλητικές δίαιτες. Οι δίαιτες με πολύ χαμηλές θερμίδες μπορούν από μόνες τους να αυξήσουν την κορτιζόλη, καθώς το σώμα το αντιλαμβάνεται ως «κατάσταση επιβίωσης».
Τροφή/Κατηγορία | Επιδράσεις στην κορτιζόλη |
Ζάχαρη | Ταχεία αύξηση |
Καφεΐνη | Προσωρινή αύξηση |
Αλκοόλ | Χρόνια αύξηση (ειδικά με κακή ποιότητα ύπνου) |
Τρανς λιπαρά | Φλεγμονώδης αντίδραση |
Υπερβολικό αλάτι | Διαταραχή ηλεκτρολυτών |
Πολύ αυστηρές δίαιτες | Ορμονικό στρες |