ΑΠΟ ΤΗ ΓΕΩΡΓΙΑ ΚΟΝΤΟΥ

Μπορεί να αποτελούν την καλύτερη συντροφιά τις κρύες νύχτες του χειμώνα, παράλληλα όμως προσφέρουν τις ευεργετικές τους ιδιότητες και στον οργανισμό. Απολαύστε τα. Η θεραπευτική δράση εκατοντάδων βοτάνων είναι γνωστή από την αρχαιότητα και σήμερα επιβεβαιώνεται μέσα από δεκάδες μελέτες. Γνωρίστε λοιπόν πού ωφελούν τα ροφήματα από φυτά όπως το δίκταμο, το φασκόμηλο, το τσάι, η εχινάτσεα, το χαμομήλι... Βότανα ταπεινά κι όμως θαυματουργά. Η φαρμακοποιός Γιάννα Περγαντά μάς ξεναγεί στο θαυμάσιο κόσμο τους και μας εξηγεί πώς μπορούμε να εκμεταλλευτούμε με ασφάλεια τις θεραπευτικές τους ιδιότητες.

1. Χαμομήλι (Chamamelis nobile): Τέλειο καταπραϋντικό
Ιδιαίτερα αρωματικό φυτό, το βρίσκουμε παντού. Ταπεινό σε εμφάνιση, αλλά με πολύ σημαντικές ιδιότητες, θεωρείται από τα πιο χρήσιμα φαρμακευτικά φυτά. Η δράση του εξάλλου είναι γνωστή από την αρχαιότητα, καθώς οι αρχαίοι Έλληνες εκμεταλλεύονταν τις πολύτιμες και καταπραϋντικές του ιδιότητες. Περιέχει πτητικά έλαια που ονομάζονται αζουλένια αλλά και φλαβονοειδή στα οποία χρωστά τη σπασμολυτική, ηρεμιστική, αντιφλεγμονώδη και αντιεμετική του δράση.

Πώς χρησιμοποιείται:

• Έγχυμα: Για περιπτώσεις κολίτιδας, δυσπεψίας, αϋπνίας, άγχους αλλά και για στοματικές πλύσεις, πόνους περιόδου, κομπρέσες και λουτρό ματιών. Επίσης, το έγχυμα ενδείκνυται και για κολπική πλύση σε περιπτώσεις ερεθισμού του κόλπου, με την προϋπόθεση βεβαίως ότι θα είναι ελαφρώς χλιαρό.
• Κρέμα χαμομηλιού: Είναι ιδανική για τα εκζέματα. Ζητήστε να σας τη φτιάξουν στο φαρμακείο.
• Αιθέριο έλαιο: Οι εισπνοές με αιθέριο έλαιο χαμομηλιού βελτιώνουν την αναπνοή και θεωρούνται ό,τι καλύτερο για το βήχα, ιδιαίτερα από κοκίτη. Αυτό που έχετε να κάνετε είναι απλώς να ρίξετε τρεις σταγόνες σε νερό που βράζει.

Φασκόμηλο (Salvia officinalis): Το φυτό της μακροβιότητας
Οι Αιγύπτιες το έπιναν για να βελτιώσουν τη γονιμότητά τους. Στη χώρα μας οι νέες μητέρες σταματούσαν με αυτό το γάλα τους γι αυτό και η κατανάλωσή του δεν συνιστάται κατά την εγκυμοσύνη ή το θηλασμό. Όπως και να έχει, το φασκόμηλο θεωρείται φυτό της μακροβιότητας και ενδείκνυται ιδιαίτερα σε περιπτώσεις νευρικών διαταραχών αλλά και καταθλιπτικών καταστάσεων. Είναι ακόμη αποτελεσματικό σε περιπτώσεις αμηνόρροιας και δυσμηνόρροιας. Η ευεργετική του δράση όμως δεν σταματά εδώ, καθώς είναι ιδανικό σε περιπτώσεις κρυολογήματος, λαρυγγίτιδας και φαρυγγίτιδας. Περιέχει τανίνες, ρητίνη, φλαβονοειδή, οιστρογόνα.

Πώς χρησιμοποιείται:

• Έγχυμα: Ιδανικό για την τόνωση του οργανισμού. Ρίχνετε μια κουταλιά της σούπας φασκόμηλο σε ένα φλιτζάνι του τσαγιού νερό, αφήνετε για λίγο, στραγγίζετε και πίνετε.
• Βάμμα και με μορφή κάψουλας: Ανακουφίζει σημαντικά από τα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης, όπως εξάψεις και εφιδρώσεις. Ωστόσο, θα πρέπει να αποφεύγεται από άτομα που πάσχουν από επιληψία καθώς και από τις γυναίκες που διανύουν την περίοδο της εγκυμοσύνης τους.

3. Μελισσόχορτο (Lemon Balm): Ελιξίριο νιότης
Στη χώρα μας είναι γνωστό ως μελισσοβότανο και σύμφωνα με τη βιβλιογραφία αποτελούσε το βότανο «γιατρό» για τους αρχαίους Έλληνες και τους Ρωμαίους. Το Μεσαίωνα, μάλιστα, ήταν ιδιαίτερα δημοφιλές ως ελιξίριο νεότητας. Περιέχει πτητικά έλαια, πολυφαινόλες και φλαβονοειδή. Ανακουφίζει από την υπερένταση της καθημερινότητας και βοηθά σημαντικά στις διαταραχές του ύπνου και ιδιαίτερα στην αϋπνία. Επιπλέον, διαθέτει και αντιικές, αντιβακτηριδιακές και σπασμολυτικές ιδιότητες.

Πώς χρησιμοποιείται:

• Έγχυμα: Ρίχνετε ένα κουταλάκι σε ένα φλιτζάνι βραστό νερό. Σκεπάζετε και αφήνετε για πέντε λεπτά. Στραγγίζετε και πίνετε 1 έως 2 φλιτζάνια την ημέρα.
• Βάμμα: Πίνετε 1-2 ml σε λίγο νερό, δυο έως τρεις φορές την ημέρα.
• Κρέμα: Αναζητήστε στο φαρμακείο κρέμα με αιθέριο έλαιο μέλισσας. Μπορεί να σας απαλλάξει από ερεθισμούς, ενώ εξαιρετική είναι η δράση της σε περιπτώσεις έρπητα ζωστήρα.

Θυμάρι (Thymus Vulgaris): Βάλσαμο για το κρυολόγημα
Ιδιαίτερα αρωματικό, το θυμάρι περιέχει σαπωνίνες, φλαβονοειδή, τανίνες. Λειτουργεί ως σπασμολυτικό, αντιμικροβιακό, διουρητικό, αντιβιοτικό αλλά και επουλωτικό. Βοηθά στη ρύθμιση του γυναικείου κύκλου, θεωρείται εξαιρετικό για τη χώνεψη, ενώ αξιόλογη είναι η δράση του και στο αναπνευστικό σύστημα.

Πώς χρησιμοποιείται:

• Έγχυμα: Προσφέρει σημαντική βοήθεια στις λοιμώξεις του θώρακα και τα κρυολογήματα. Επίσης, είναι ιδανικό «φάρμακο» για τα πεπτικά προβλήματα και για τη διάρροια.
• Βάμμα: Πίνετε ένα κουταλάκι διαλυμένο σε λίγο νερό ως αποχρεμπτικό για λοιμώξεις του θώρακα.
• Σιρόπι: Ιδανικό για το βήχα και γενικώς για λοιμώξεις των πνευμόνων.
• Μασάζ: Το αιθέριο έλαιο διαλυμένο ανακουφίζει από ρευματικούς ή μυϊκούς πόνους. Ρίχνετε 20 σταγόνες αιθέριο έλαιο θυμαριού σε 50 ml αμυγδαλέλαιο, ανακινείτε και είναι έτοιμο για χρήση. Μην το εφαρμόζετε κοντά στα μάτια και αποφεύγετε εντελώς τη χρήση του κατά την περίοδο της εγκυμοσύνης.

5. Μύρτιλλος: Ιδανικό απολυμαντικό
Πρόκειται για ένα μικρό θάμνο με μικρούς πράσινους καρπούς οι οποίοι ωριμάζοντας παίρνουν μαύρο και μοβ χρώμα. Τα φύλλα και οι καρποί του έχουν φαρμακευτικές ιδιότητες, με δράση κυρίως στο ουροποιητικό και το γαστρεντερικό σύστημα. Επίσης, θεωρείται χρήσιμο αντιδιαβητικό, καθώς ελέγχει τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα (σε ήπιες μορφές). Είναι ό,τι καλύτερο για τις μολύνσεις της στοματικής κοιλότητας, τα έλκη του δέρματος, ενώ στα συν της δράσης του συγκαταλέγονται οι επουλωτικές και απολυμαντικές του ιδιότητες.

Πώς χρησιμοποιείται:

• Βάμμα: Πίνετε ένα κουταλάκι του γλυκού πρωί-βράδυ. Μπορείτε επίσης να κάνετε γαργάρες και πλύσεις (100 γραμμ. καρπού σε 1 λίτρο βραστό νερό, σουρώνετε και κάνετε πλύσεις).
• Έγχυμα: Βάζετε 20 γραμμ. φύλλα σε 1 λίτρο βραστό νερό, σουρώνετε και πίνετε καθημερινά για διάστημα δέκα ημερών.

6. Πράσινο τσάι (Camelia sinensis): Αντιοξειδωτική ασπίδα
Τα τελευταία χρόνια έχει βρεθεί στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος, κι αυτό εξαιτίας των ενδείξεων για τα οφέλη του στην υγεία. Οι επιστήμονες αποδίδουν τις ευεργετικές ιδιότητές του στα αντιοξειδωτικά στοιχεία που περιέχει, τα οποία και ενισχύουν τη φυσική άμυνα του σώματος. Ο ρόλος των αντιοξειδωτικών είναι πολύ σημαντικός, καθώς επιβραδύνουν την οξείδωση, βοηθούν στην εξουδετέρωση των ελεύθερων ριζών οξυγόνου, οι οποίες επιτίθενται στα κύτταρα. Επίσης, το πράσινο τσάι θεωρείται το καλύτερο φάρμακο για την ατονία και τις πεπτικές ενοχλήσεις.

Πώς χρησιμοποιείται:

• Αφέψημα: Ρίχνετε ένα κουταλάκι φύλλα του φυτού σε ένα φλιτζάνι νερό. Βράζετε για δύο λεπτά, σουρώνετε και πίνετε 2 έως 3 φλιτζάνια την ημέρα.

7. Τσάι του βουνού: Όχι μόνο για το κρυολόγημα
Ανέκαθεν το θεωρούσαν πανάκεια για τα κρυολογήματα και τις παθήσεις του αναπνευστικού. Και πραγματικά είναι από τα πιο διαδεδομένα και αγαπημένα ροφήματα στη χώρα μας. Συναντάται σε αρκετά τοπικά είδη, όπως το τσάι του Παρνασσού, της Πελοποννήσου, του Αγίου Όρους και του Αιγαίου. Είναι πλούσιο σε φλαβονοειδή, διτερπένια και μας προσφέρει αντιφλεγμονώδη και αντιοξειδωτική προστασία. Είναι ακόμη διουρητικό και αποτοξινωτικό. Σε αντίθεση με το κλασικό τσάι την αγαπημένη συνήθεια των Άγγλων, με το οποίο δεν έχει καμία σχέση, το τσάι του βουνού δεν έχει διεγερτική δράση, οπότε μπορούμε να το καταναλώσουμε και το βράδυ.

Πώς χρησιμοποιείται:

• Αφέψημα: Μαζί με ξυλαράκια κανέλας και μέλι είναι ιδανικό μαλακτικό και αντισηπτικό και βοηθά στην ανακούφιση από το βήχα.

8. Τίλιο (Tilia cordata): Φυσικό μυοχαλαρωτικό
Υπάρχει άφθονο σε όλα τα δάση και θα το αναγνωρίσετε από τα φύλλα του, που έχουν σχήμα καρδιάς. Τα άνθη του θεωρούνται πραγματικό «φάρμακο», καθώς περιέχουν φλαβονικά γλυκοσίδια και άλλες ουσίες που ωφελούν τον οργανισμό. Στην ουσία πρόκειται για ένα φυσικό μυοχαλαρωτικό.

Πώς χρησιμοποιείται:

• Έγχυμα: Σε ένα φλιτζάνι βραστό νερό προσθέτετε 1 κουταλάκι άνθη. Αφήνετε για πέντε λεπτά. Στραγγίζετε και πίνετε 1 έως 2 φλιτζάνια την ημέρα.
• Αφέψημα: Σε ένα φλιτζάνι νερό βράζετε φρέσκο ξύλο τίλιου για πέντε λεπτά. Πίνετε 1 έως 2 φλιτζάνια την ημέρα.

9. Δίκταμο ή έρωντας: Ιδανικό αντιμικροβιακό
Ένα φυτό-θαύμα που φύεται μόνο στην Κρήτη. Οι φαρμακευτικές και κυρίως οι επουλωτικές ιδιότητές του είναι γνωστές από την αρχαιότητα. Χρησιμοποιείται ως φάρμακο κυρίως με τη μορφή του αφεψήματος. Τα κύρια συστατικά του αιθέριου ελαίου του δίκταμου είναι τρεις ουσίες καρβακρόλη, θυμόλη και πουλεγκιόνη οι οποίες προσδίδουν στο φυτό τις εξαιρετικές αντισηπτικές και αντισπασμωδικές του ιδιότητες. Τα τελευταία χρόνια μάλιστα, ύστερα από πειράματα που έγιναν σε στελέχη του ελικοβακτηριδίου του πυλωρού, επιβεβαιώθηκε η δράση του και κατά του έλκους του στομάχου.

Πώς χρησιμοποιείται:

• Αφέψημα: Βράζετε το βότανο σε ένα φλιτζάνι νερό, σουρώνετε και πίνετε.

10. Τσουκνίδα: Το καλύτερο αποτοξινωτικό
Είναι τόσο περιφρονημένο και παρεξηγημένο φυτό, κι όμως διαθέτει πάμπολλες θεραπευτικές ιδιότητες. Με τα τρυφερά φύλλα της κατά τη συλλογή θα πρέπει να φοράτε πάντα γάντια μπορείτε να φτιάξετε θρεπτικότατη αποτοξινωτική και τονωτική σαλάτα ή πίτα. Τα φύλλα της τσουκνίδας, όσο παράξενο κι αν ακούγεται, είναι πλούσια σε άλατα και οι κορυφές της περιέχουν ασβέστιο, χαλκό, σίδηρο, κάλιο, νάτριο. Εντείνει την κυκλοφορία του αίματος και βοηθά σε περιπτώσεις ρευματισμών και ισχιαλγιών, καθώς δρα αντισπασμωδικά.

Πώς χρησιμοποιείται:

• Αφέψημα: Δυο ποτήρια ζωμός τσουκνίδας ανάμικτος με χυμό λεμονιού είναι ιδανικό «φάρμακο» για τόνωση του οργανισμού καθώς και για όσους πάσχουν από παθήσεις της χολής, έλκος του στομάχου, βρογχικές παθήσεις. Τέλος, ο χυμός τσουκνίδας φημίζεται και για τις αντιαναιμικές του ιδιότητες.
• Ως καλλυντικό: Χρησιμοποιείται για την παρασκευή μάσκας για βαθύ καθαρισμό του προσώπου. Κι ακόμη μπορείτε να χρησιμοποιήσετε το αφέψημα για να ξεβγάλετε τα μαλλιά σας. Όχι μόνο θα τους δώσετε λάμψη και υγεία, αλλά θα αντιμετωπίσετε διάφορα προβλήματα του τριχωτού: από την πιτυρίδα μέχρι και την τριχόπτωση.

11. Εχινάτσεα: Ό,τι πρέπει για το κρυολόγημα
Τα τελευταία σαράντα χρόνια έχει κερδίσει παγκόσμια φήμη με τις αντιικές, αντιμυκητιακές και αντιβακτηριδιακές της ιδιότητες. Από τα μέρη του φυτού χρησιμοποιείται κυρίως η ρίζα και λιγότερο τα άνθη. Δρα ως διεγερτικό του ανοσοποιητικού αλλά και τονωτικό του λεμφικού συστήματος.

Πώς χρησιμοποιείται:

• Αφέψημα: Χρησιμοποιείται η ρίζα του φυτού. Στην οξεία φάση του κρυολογήματος πίνετε ένα φλιτζάνι του καφέ κάθε 3-4 ώρες. Συνιστάται να αποφεύγεται σε ασθενείς με αυτοάνοσα νοσήματα.
• Βάμμα: Μπορείτε να το λάβετε προληπτικά αλλά και θεραπευτικά για το κοινό κρυολόγημα και τη γρίπη. Πίνετε ένα κουταλάκι του γλυκού 3 φορές την ημέρα οι ενήλικοι, ενώ στα παιδιά χορηγείτε το 1/3 της δόσης.
• Κάψουλες: Σε οξείες καταστάσεις, όπως π.χ. η λοιμώδης μονοπυρήνωση και οι λοιμώξεις του ουροποιητικού συστήματος, συνιστάται αφού πρώτα συμβουλευτείτε το φαρμακοποιό σας η λήψη κάψουλας των 500 mg, 2 φορές την ημέρα.
• Γαργάρες: Μαζί με το φασκόμηλο αποτελούν το καλύτερο δίδυμο για την ανακούφιση του ερεθισμένου λαιμού.

Συντηρήστε τα σωστά!

• Αποθηκεύστε τα βότανα σε αεροστεγή γυάλιναδοχεία και φυλάξετε τα σε μέρη σκιερά.
• Αποφύγετε τα πλαστικά δοχεία ή τις σακούλες. Υπάρχει κίνδυνος να πιάσουν υγρασία.
• Βάζετε ετικέτες με την ημερομηνία αποθήκευσης.
• Τα αποξηραμένα φύλλα και τα άνθη διατηρούνται για 12-18 μήνες, ενώ οι ρίζες περίπου δύο χρόνια.

Θυμηθείτε: Τα βότανα μπορεί να είναι αγνά προϊόντα της φύσης, ωστόσο συχνά αλληλεπιδρούν με άλλα φάρμακα. Γι αυτό αν πάσχετε από κάποια ασθένεια, είστε έγκυος, θηλάζετε ή ακολουθείτε φαρμακευτική αγωγή, συμβουλευτείτε το γιατρό ή το φαρμακοποιό.