Πώς θα βοηθήσω το παιδί μου να ψηλώσει;

Το υγιές παιδί ανακτά τους «χαμένους πόντους» με την κατανάλωση ποικιλίας θρεπτικών τροφίμων, τη διατήρηση φυσιολογικού βάρους, την τακτική άσκηση, τη μείωση της έκθεσης σε ρυπογόνους παράγοντες καθώς και την αποφυγή λήψης φαρμάκων που σταματούν πρόωρα την ανάπτυξη των οστών (π.χ. αναβολικών).

Επαρκής διατροφή

Ενα παιδί που δεν τρέφεται ισορροπημένα από πολύ νωρίς, στερείται της δυνατότητας πλήρους σωματικής ανάπτυξης. Το συγκεκριμένο πρόβλημα παρατηρείται συχνά αφενός σε εφήβους, κυρίως κορίτσια, που υποβάλλονται σε στερητικές δίαιτες αδυνατίσματος, αφετέρου σε νεαρά άτομα που υπερκαταναλώνουν βιομηχανοποιημένα σνακ, αναψυκτικά και γενικά πολύ επεξεργασμένα τρόφιμα γεμάτα χημικά πρόσθετα, μετουσιωμένα λιπαρά και τροποποιημένα σάκχαρα. Και στις δύο περιπτώσεις, το αποτέλεσμα είναι ο ποιοτικός υποσιτισμός, που οδηγεί σε αθρεψία, έλλειψη ζωτικών για την ανάπτυξη θρεπτικών στοιχείων, σοβαρή σιδηροπενική αναιμία, ανεπαρκή πρόσληψη ασβεστίου, ακόμη και σε πολλαπλές αβιταμινώσεις.

Ποια διατροφή βοηθάει την ανάπτυξη του παιδιού;

Καθημερινά:

τουλάχιστον 3 φρέσκα φρούτα, όσο το δυνατόν περισσότερα ωμά
ή βρασμένα στον ατμό λαχανικά (διαφορετικών χρωμάτων) με συνολικά 1-2 κουταλιές ωμό έξτρα παρθένο ελαιόλαδο
2-3 ποτήρια γάλα (ή το ισοδύναμό τους σε γιαούρτι, τυρί ή ξινόγαλο)
αδρά επεξεργασμένα προϊόντα δημητριακών σε κάθε κύριο γεύμα (ψωμί ολικής άλεσης, ζυμαρικά, ρύζι, όσπρια κάθε είδους, κ.λπ.)
1 βραστό αβγό με τον κρόκο ημέρα παρά μέρα
1 μικρή χούφτα ανάλατοι ξηροί καρποί κάθε 2-3 ημέρες και
από 2 φορές εβδομαδιαίως μια μικρή μερίδα λιπαρό ψάρι, πουλερικό χωρίς την πέτσα και άπαχο κόκκινο κρέας.

Άσκηση

Η καθημερινή σωματική άσκηση που γίνεται με τη μορφή διασκεδαστικού παιχνιδιού, δίνει στον παιδικό οργανισμό τα κατάλληλα ερεθίσματα για να κερδίσει αρκετούς πόντους παραπάνω. Αντίθετα, η σωματική αδράνεια και οι λανθασμένες στάσεις του σώματος παρεμποδίζουν την πλήρη έκφραση του γενετικού δυναμικού και οδηγούν σε ανάστημα χαμηλότερο του γενετικά προβλεπόμενου, ενώ επιπλέον συμβάλλουν στην απόκτηση μιας «μόνιμα σκυφτής στάσης», που κάνει το παιδί να φαίνεται πιο κοντό από ό,τι πραγματικά είναι.

Βελτίωση στάσης: Η καλά ευθυγραμμισμένη σπονδυλική στήλη, αναδεικνύει το σωματικό ανάστημα και κάνει το παιδί να δείχνει τουλάχιστον κατά 2-3 πόντους υψηλότερο. Σ’ αυτό βοηθούν ιδιαίτερα οι ασκήσεις εξάρτησης και διάτασης σε πολύζυγο ή μονόζυγο, η καλαθοσφαίριση, η αναρρίχηση σε σκοινί, η κολύμβηση και οι ασκήσεις ενδυνάμωσης ώμων, άνω πλάτης, κοιλιακών, ραχιαίων και γλουτιαίων μυών.

Αποφυγή πρωταθλητισμού: Αρκετά συχνά το παιδί που αθλείται με σκοπό τον πρωταθλητισμό, φθάνει σε υπερβολές που μπορεί να επισκιάσουν τα οφέλη της άθλησης. Η εμμονή στη διεκδίκηση πρωταγωνιστικού ρόλου και η νοοτροπία της επιτυχίας ανεξαρτήτως κόστους, έχει σχεδόν πάντα ολέθριες συνέπειες στο ορμονικό σύστημα και σε επέκταση στο φυσιολογικό ρυθμό ανάπτυξης.

Ποια είναι η καταλληλότερη άσκηση;

Μέχρι την ηλικία των 5 ετών, το παιδί πρέπει να ασκείται με πεζοπορία, τρέξιμο και παιχνίδια στο φυσικό περιβάλλον (κρυφτό, κυνηγητό, παιχνίδια με μπάλα).
Από 5-7 ετών, ενδείκνυνται η κολύμβηση, οι αθλοπαιδιές (ποδόσφαιρο, καλαθοσφαίριση, πετοσφαίριση, κ.ά.), ο χορός και η ρυθμική γυμναστική.
Από 6-9 ετών, συστήνεται η ελεύθερη γυμναστική και ο κλασικός αθλητισμός (δρόμοι, άλματα).
Μετά την ηλικία των 10 ετών, μπορεί να ασχοληθεί με όποια αθλητική δραστηριότητα επιθυμεί. Καλό όμως είναι μέχρι την έναρξη της εφηβείας να αποφύγει τα «βαρέα αθλήματα» (π.χ. άρση βαρών) καθώς και τα αθλήματα που εμπεριέχουν κτυπήματα ή βίαιες προσκρούσεις (π.χ. πυγμαχία) ή έχουν αυξημένες πιθανότητες ατυχημάτων από πτώσεις (π.χ. καταδύσεις).

Ψυχολογική υποστήριξη

Το κοντύτερο από τους συνομηλίκους του παιδί νιώθει ότι βρίσκεται σε μειονεκτική θέση και συνήθως αναπτύσσει διάφορα ψυχολογικά κι άλλα προβλήματα (λ.χ. χαμηλή αυτοεκτίμηση, ατολμία, μειωμένη σχολική απόδοση) τα οποία σε συνδυασμό με το άγχος που έχει για το εάν θα ψηλώσει αρκετά, μπορεί να έχουν ως αποτέλεσμα την εκδήλωση διαταραχών στο φυσιολογικό ρυθμό ανάπτυξης. Ιδιαίτερα στα κορίτσια, το χρόνιο στρες μπορεί να προκαλέσει ορμονικά προβλήματα, αμηνόρροια και απώλεια οστικής πυκνότητας, την οποία σπανίως καλύπτουν στη μετέπειτα ζωή τους. Για αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό να βοηθήσεις το παιδί σου να κατανοήσει ότι το χαμηλό ύψος δεν αποτελεί κοινωνικό στίγμα ή μειονέκτημα και επιπλέον να το στηρίξεις ψυχολογικά. Ο καλύτερος τρόπος για να το πετύχεις είναι να μιλήσεις ανοικτά μαζί του, να του εξηγήσεις πλήρως την κατάσταση και να το πείσεις ότι το αποδέχεσαι, το σέβεσαι και το αγαπάς…

Μήπως να πάρει αυξητική ορμόνη;

Στο 1-3% των παιδιών χαμηλού αναστήματος το αίτιο είναι η ελαττωμένη παραγωγή αυξητικής ορμόνης. Αυτά και μόνο τα παιδιά -και όχι τα παιδιά που είναι φυσιολογικά κοντά!- μπορούν τελικά να κερδίσουν το ύψος στο οποίο είναι γενετικά προκαθορισμένο να φτάσουν με την χορήγηση της αυξητικής ορμόνης που τους λείπει. Όταν υπάρχει θεραπευτική ένδειξη, η θεραπεία με αυξητική ορμόνη, η οποία γίνεται με υποδόριες ενέσεις και διαρκεί τόσο χρόνο όσο και η ανάπτυξη του παιδιού, θεωρείται γενικά ασφαλής, ενώ οι παρενέργειες είναι σχετικά σπάνιες και κατά κανόνα αναστρέψιμες με τη διακοπή της θεραπείας ή με τη μείωση της δόσης. Ωστόσο, η απόφαση για θεραπευτική παρέμβαση με τη χρήση αυξητικής ορμόνης πρέπει να γίνεται με γνώμονα την υγεία, την ψυχοκοινωνική προσαρμογή και την ποιότητα ζωής του παιδιού και όχι να επηρεάζεται από τις επιθυμίες των γονέων.

ΑΠΟ ΤΟΝ ΣΤΑΥΡΟ ΔΕΔΟΥΚΟ

Πρώτη δημοσίευση: Περιοδικό Αρμονία, τεύχος 79

Update: Απρίλιος 2016.