Αποφάσισες να απαλλαγείς από τις πανάδες που σου άφησε ο ήλιος ή τις κηλίδες που έφερε ο χρόνος. Πώς όμως; Με laser ή με χημικό peeling; Πριν κάνεις την τελική επιλογή, μάθε τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα των πιο αξιόπιστων μεθόδων που εφαρμόζονται σήμερα.
Οι πανάδες και οι κηλίδες είναι καλοήθεις δερματικές βλάβες που σχηματίζονται στην επιδερμίδα του προσώπου, του ντεκολτέ, των ώμων και της ράχης των χεριών. Οι πανάδες ή μέλασμα, όπως αποκαλούνται στην ιατρική ορολογία, δημιουργούνται στις βαθύτερες στιβάδες της επιδερμίδας, έχουν μεγαλύτερη έκταση και πιο ανοιχτό χρώμα. Οι κηλίδες είναι πιο επιφανειακές, έχουν ασαφή όρια και καφε-κίτρινη απόχρωση. Και οι δύο οφείλονται στην υπερπαραγωγή και άνιση κατανομή μελανίνης στο δέρμα.
Μέχρι σήμερα δεν έχει δοθεί ικανοποιητική εξήγηση για τα ακριβή αίτια που προκαλούν τις δυσχρωμίες. Η κληρονομικότητα, οι ορμονικές αλλαγές λόγω εγκυμοσύνης (χλόασμα), χρήσης αντισυλληπτικών ή ορμονών κατά την κλιμακτήριο, η ηλικία, το φύλο –το 90% των ατόμων που εμφανίζουν μέλασμα είναι γυναίκες–, το χρώμα του δέρματος και η φωτοευαισθησία σε φάρμακα και αρώματα είναι παράγοντες που ευνοούν τη δημιουργία αυτών των ακίνδυνων, αλλά αντιαισθητικών μελαγχρωματικών αλλοιώσεων. Ωστόσο στις περισσότερες περιπτώσεις οι παράγοντες αυτοί δεν είναι ικανοί να προκαλέσουν από μόνοι τους βλάβη στο δέρμα, χωρίς τη μεσολάβηση του ήλιου. Οι δυσχρωμίες είναι ένα από τα ορατά σημάδια φωτογήρανσης. Μοιάζουν με τις ουλές που αφήνει πίσω του ένα παλιό τραύμα. Οι βλάβες που προκαλεί η υπερβολική έκθεση της επιδερμίδας στην υπεριώδη ακτινοβολία είναι πάντα αθροιστικές και η αρχή τους βρίσκεται στα παιδικά και νεανικά μας χρόνια.
Κάτω από φυσιολογικές συνθήκες τα κύτταρα, μόλις δοθεί σήμα πως υπάρχει κίνδυνος από την υπεριώδη ακτινοβολία, ενεργοποιούν τους αμυντικούς τους μηχανισμούς. Ένας από αυτούς είναι η διέγερση των μελανινοκυττάρων, τα οποία με τη βοήθεια του ενζύμου τυροσινάση παράγουν και διοχετεύουν μελανίνη στα υπόλοιπα κύτταρα της επιδερμίδας. Στο νεανικό δέρμα τα μελανινοκύτταρα μπροστά στην απειλή ενεργοποιούνται όλα μαζί και όταν δεν χρειάζεται να προστατεύσουν άλλο την επιδερμίδα από τον ήλιο, αναστέλλουν τη λειτουργία τους. Ωστόσο κάποια από αυτά, για αδιευκρίνιστους μέχρι στιγμής λόγους, απορρυθμίζονται και συνεχίζουν να παράγουν μελανίνη, έστω κι αν ο κίνδυνος έχει περάσει. Κάπως έτσι γεννιούνται οι πανάδες. Το «ταξίδι» τους προς την επιφάνεια της επιδερμίδας είναι αργό. Διαρκεί χρόνια. Κάθε φορά που οι ακτίνες UV διαπερνούν την επιδερμίδα, οι πανάδες που «παραμονεύουν» κάτω από την επιφάνειά της πολλαπλασιάζονται, το μέγεθος και η χρωματική έντασή τους αυξάνονται και τελικά γίνονται ορατές. Σε αρχικό στάδιο, ακόμα κι αν εμφανιστούν το καλοκαίρι, ατονούν στη διάρκεια του χειμώνα και με την κατάλληλη θεραπεία, σε συνδυασμό με υψηλή αντηλιακή προστασία, υπάρχει αρκετά μεγάλη πιθανότητα να μην επανεμφανιστούν. Με το πέρασμα του χρόνου οι πανάδες εγκαθίστανται μόνιμα στα συχνότερα εκτεθειμένα στον ήλιο σημεία.
Οι θεραπείες που εφαρμόζονται για την καταπολέμηση των δυσχρωμιών είναι πολλές. Εκτός από την τοπική αγωγή με υδροκινόνη –ένας ισχυρός λευκαντικός παράγοντας, με πολύ καλά αποτελέσματα αλλά και πολλές αντενδείξεις–, η οποία συνταγογραφείται από δερματολόγους, το χημικό peeling και το laser είναι οι δημοφιλέστερες και πιο δραστικές μέθοδοι. Το laser έχει στοχευμένη δράση και η εξάλειψη των βλαβών επιτυγχάνεται με διαδοχικά «περάσματα» της φωτεινής δέσμης φωτός πάνω από την κάθε δυσχρωμία. Η αποτελεσματικότητα του χημικού peeling, από την άλλη, εξαρτάται από την υψηλή ή χαμηλή συγκέντρωση των αποφλοιωτικών οξέων που χρησιμοποιούνται, καθώς και από τον χρόνο παραμονής του διαλύματος στην επιδερμίδα.
Τα κριτήρια με τα οποία προτιμάται η μία μέθοδος έναντι της άλλης είναι η έκταση, το χρώμα και το μέγεθος των κηλίδων. Για παράδειγμα, αν οι κηλίδες είναι πολύ σκουρόχρωμες επιλέγεται το laser, ενώ αν είναι μεγάλες το χημικό peeling. Αν θέλουμε μικρό χρόνο αποθεραπείας, ο γιατρός θα προτιμήσει το laser, όπως και σε περιπτώσεις που έχει να αντιμετωπίσει έναν πολύ σκούρο τύπο δέρματος. Στην τελευταία περίπτωση το χημικό peeling αντενδείκνυται. Σε κάθε περίπτωση το επιθυμητό αποτέλεσμα εξαρτάται τόσο από την επιλογή της ενδεδειγμένης θεραπείας όσο και από την εμπειρία του δερματολόγου ή του πλαστικού χειρουργού που θα πραγματοποιήσει την εφαρμογή.
Σύμφωνα με την κ. Δήμητρα Ντάσκαρη, ιατρό, επιστημονική συνεργάτιδα του Κέντρου Κοσμητικής Δερματολογίας Εφαρμογών Laser, Derma Point, το είδος laser που ενδείκνυται για τις δυσχρωμίες είναι η τεχνολογία AFT (Advanced Fluorescence Technology). Η τεχνολογία αυτή είναι η επόμενη γενιά του έντονου παλμικού φωτός, η οποία αυξάνει την εκπομπή και τη διείσδυση, για ασφαλέστερη και πιο αποτελεσματική θεραπεία. Χρησιμοποιεί laser, το οποίο λειτουργεί επιλεκτικά, στα μήκη κύματος (2.940 nm) που απορροφώνται από την αντίστοιχη χρωστική των βλαβών. Η AFT υπόσχεται λιγότερη ταλαιπωρία και ελάχιστη βλάβη του δέρματος.
Η θεραπεία διαρκεί περίπου μισή ώρα και συνήθως απαιτούνται 2-3 συνεδρίες συνολικά, με μεσοδιάστημα ένα μήνα. Δεν χρειάζεται συντήρηση, αλλά αν λόγω ηλιακής έκθεσης χωρίς προστασία ή εξαιτίας ορμονικών παραγόντων οι βλάβες επανεμφανιστούν, η θεραπεία επαναλαμβάνεται.
Οι μόνες αντενδείξεις αφορούν τα μαυρισμένα δέρματα και την ηλιακή έκθεση. Για το λόγο αυτό η θεραπεία πρέπει να εφαρμόζεται αυστηρά τους χειμερινούς μήνες και, φυσικά, έπειτα από αυτή ο ασθενής θα πρέπει να χρησιμοποιεί ανελλιπώς αντηλιακό για αρκετές ημέρες.
Η θεραπεία με laser υπερέχει σε πολλά σημεία έναντι του χημικού peeling όσον αφορά την καταπολέμηση των πανάδων και των κηλίδων. Συγκεκριμένα:
Το peeling και συγκεκριμένα το Pigment Peel είναι ένας συνδυασμός AFA’s με αποφλοιωτικό peeling μεσαίου μεγέθους. Όπως μας λέει ο δρ Σπύρος Ιωαννίδης, πλαστικός χειρουργός, ιδρυτής του Κέντρου Πλαστικής Χειρουργικής «ΜΟΡΦΗ» και δ/ντής Τμήματος Πλαστικής Αισθητικής Χειρουργικής του νοσοκομείου «ΛΗΤΩ». Ανάλογα με το χρόνο που μπορεί η κάθε ενδιαφερόμενη να παραμείνει εκτός δραστηριοτήτων –η επιδερμίδα μετά τη θεραπεία ξεφλουδίζει–, ο ειδικός αυξομειώνει την ποσότητα των δραστικών αποφλοιωτικών συστατικών, φτιάχνοντας το μείγμα που θα επιφέρει το επιθυμητό αποτέλεσμα. Η διαδικασία μπορεί να επαναληφθεί 1-2 φορές το χρόνο, σε περιόδους μη ηλιοφάνειας. Τα AFA's (ακρώνυμο του Aminoacid Filaggrin based Antioxidants) είναι πολύ ισχυρά αντιοξειδωτικά, που συμβάλλουν στην καταπολέμηση των δυσχρωμιών χωρίς να προκαλούν ερεθισμούς. Οι θεραπείες με ΑFA’s προετοιμάζουν και συντηρούν το αποτέλεσμα του Pigmentpeel, χωρίς καμία αντένδειξη χρόνου ή ηλιοφάνειας – δεν δημιουργούν φωτοευαισθησία.
Η θεραπεία είναι κατάλληλη για άτομα, που παρουσιάζουν δυσχρωμίες σε πρόσωπο, λαιμό, χέρια και μπούστο. Μπορούν να εφαρμοστούν σε εγκύους, καθώς και σε άτομα με πολύ ευαίσθητο δέρμα. Η όλη διαδικασία μπορεί να προκαλέσει ελαφρύ τσούξιμο – όχι όμως πάντα.
Σύμφωνα με το δρα Ιωαννίδη, «το laser έχει πιο ανομοιογενή εφαρμογή στην επιφάνεια του δέρματος. Επίσης, υπάρχουν σχετικά συχνότερες ανεπιθύμητες αντιδράσεις και κίνδυνος υποχρωματισμού (hypopigmentation). Αντίθετα, το χημικό peeling είναι πιο απλό, ομοιογενές και προβλέψιμο. Μπορεί να εφαρμοστεί με σταδιακή επανάληψη μέχρι το επιθυμητό αποτέλεσμα. Επιπλέον, δε, είναι πιο οικονομικό».
* Το κόστος της θεραπείας ξεκινά από €80 και ανάλογα με την έκταση του προβλήματος και τον αριθμό των απαιτούμενων συνεδριών μπορεί να φτάσει έως και €300.
Πρόκειται για laser νέας γενιάς που χρησιμοποιούνται για το skin resurfacing, δηλαδή για τη λείανση των ανομοιομορφιών της επιδερμίδας, των ρυτίδων και των ουλών, όπως και για την αφαίρεση των χρωματικών βλαβών. Η διαφορά του από τα άλλα laser είναι ο τρόπος με τον οποίο εκπέμπει το φως η συσκευή. Αντί για μια δέσμη, «βομβαρδίζει» την περιοχή-στόχο με μικρές κουκκίδες φωτός. Με τον τρόπο αυτό καταστρέφονται πολύ λιγότεροι ιστοί και η επούλωση επιταχύνεται.
Σύμφωνα με τη δρα Αμαλία Τσιατούρα, δερματολόγο, επιστημονική διευθύντρια του δερματολογικού τμήματος και εφαρμογών λέιζερ της Cosmetic Derma Medicine, το fractional laser φτάνει σε μεγαλύτερο βάθος απ’ ό,τι το χημικό peeling και μπορεί να χαρίσει πολύ καλά αποτελέσματα σε δυσχρωμίες πολλών ετών που επεκτείνονται μέχρι το χόριο (δηλαδή σε βαθύτερες στιβάδες). Δεν προκαλεί το ξεφλούδισμα που έχουμε στο χημικό peeling. Στις περισσότερες περιπτώσεις πριν από την εφαρμογή γίνεται τοπική αναισθησία με ξυλοκαΐνη ή αναισθητική κρέμα.
Συνολικά χρειάζεται κατά μέσο όρο ένας κύκλος 3-4 συνεδριών. Σε περίπτωση που οι πανάδες είναι βαθιές ενδέχεται να σχηματιστεί κρούστα, οπότε ο χρόνος αποθεραπείας θα φτάσει τις 5-6 μέρες. Στις επιφανειακές εκδηλώνεται ήπια ερυθρότητα που υποχωρεί σταδιακά τις επόμενες 1-2 μέρες.
* Η διάρκεια της διαδικασίας είναι περίπου 20’ και το κόστος κάθε συνεδρίας ξεκινά από €100.
5+1 πρακτικές συμβουλές πριν αποφασίσετε να προχωρήσετε σε θεραπεία laser
ΑΠΟ ΤΗ ΛΕΝΑ ΙΩΑΝΝΙΔΟΥ
Πρώτη δημοσίευση: Περιοδικό Αρμονία, τεύχος 166.
Update: Σεπτέμβριος 2015.